22 juli
Case
“Oorzaak en gevolg niet negeren is het gezicht van de schitterende parel.”
(Muso Soseki)
Kort
Je kunt nooit genoeg waarschuwen tegen verlichtingskitsch.
Iets langer
Muso combineert hier twee bekende zenverhalen. "Oorzaak en gevolg niet negeren" verwijst naar een verhaal over Baizhang en de vossendemon. De vos was ooit zenleraar was geweest die leerlingen had wijsgemaakt dat een zen-bevrijding betekent dat je vrij bent van oorzaken en gevolgen. Dat verlichte mensen met andere woorden kunnen doen wat ze willen. Baizhang had de vos bevrijd door hem te zeggen dat oorzaak en gevolg niet uit het oog verloren mogen worden, hoe verlicht je ook denkt te zijn. De vele macht- en seksschandalen die in zoveel spirituele gemeenschappen aan het licht komen, of onze huidige klimaatcrisis hadden vermeden kunnen worden als meer mensen die woorden ernstig namen.
"De schitterende parel" verwijst naar Xuansha's uitspraak dat een verlicht mens de hele wereld als één schitterende parel ziet, als één prachtig geheel waarvan alle dingen de boeddhanatur weerspiegelen. Dat beeld kan ontaarden in het idee dat verlichting hetzelfde is als je één voelen met alles – en het daarbij te laten, om lekker te genieten van je mystieke extase.
Daarom koppelt Muso dit beeld aan Baizhangs uitlating. Dat alles één schitterende parel is, is geen excuus om te zitten zwelgen in een verlichtingservaring. De parel wordt pas begrepen als het beeld ons aanzet om met onze twee poten in de concrete interacties van het leven gaan staan. Om te zien wat voor goeds we kunnen doen. Welk concreet leed we kunnen verhelpen. Anders is die schitterende parel niet meer dan een kitschartikel.
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.