29 april
Case
Een oude monnik zei tot Baizhang: "Ik ben geen mens, maar een vos. Lang geleden was ik een boeddhistisch leraar. Een leerling vroeg me of ontwaakte mensen nog in oorzaak en gevolg vervallen. Ik zei dat ze daar niet langer in vervielen. Door die fout werd ik eindeloos vaak herboren als een vos. Alstublieft, meester, red mij."
Baizhang zei: “Negeer oorzaak en gevolg niet.”
De vos had een verlichtingservaring en ging weg.
(Wumenguan)
Kort
Het meest evidente wordt nog het vaakst uit het oog verloren.
Iets langer
In de boeddhistische mythologie is reïncarneren als dier iets pijnlijks, omdat dieren een hard leven hebben. Vossen waren daarenboven boze geesten. Dus als een zenleraar herboren wordt als een vos, heeft die wat op zijn kerfstok. Zijn grote fout was dat hij een populair maar verkeerd idee van de verlichting had verspreid.
Van de verlichting wordt soms iets heel vreemds gemaakt. Alsof een verlicht mens plots niet meer onderhevig is aan de wetten van de realiteit. Alsof we dan helemaal vrij zijn, en niet de gevolgen van onze daden hoeven te dragen. Maar dat is niet meer dan plat consumentisme: vrij zijn is onze zin doen, en zo wordt het leven altijd leuk en gezellig. Niet dus.
Ik weet niet of reïncarnatie of vossengeesten bestaan. Maar dit verhaal vertelt ons wel dat consumentisme ons doet vergeten dat wij dieren zijn, verbonden aan een organische planeet. De pijnlijke prijs is daarvan vele generaties lang te voelen. De enige manier om ons daarvan te bevrijden is ontwaken tot het feit dat die vervlechting echt de grond van ons bestaan is. Dat is ook het enige wat Baizhang* doet: hij poneert wat de vos best wel weet, maar toch geen krediet geeft. De vos was maar blijven hopen op een miraculeuze bevrijding. Eindelijk kan hij ophouden oorzaak en gevolg te negeren.
* Baizhang Huaihai (720-814).
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky en Mastodon.