28 mei
Case
Een monnik vroeg Zhaozhou: “Heeft een hond de boeddhanatuur?”
Zhaozhou antwoordde: “Wu!”
(Wumenguan)
Kort
Volgende vraag!
Iets langer
Zhaozhou's “wu” is ongetwijfeld het meest besproken woordje van het hele zenboeddhisme. Er zijn volledige boeken over dit ene woordje geschreven, met allemaal versscillende interpretaties. Boeddhanatuur' is een term die ontstond toen het boeddhisme al enkele eeuwen oud was. En ook die term heeft verschillende invullingen. Soms staat hij voor het vermogen van mensen om te ontwaken en een bevrijd leven te leiden. Soms staat hij voor de verlichte aard van alle dingen in het hele heelal. Al is ook niet altijd duidelijk wat daar dan precies mee wordt bedoeld. Zhaozou's monnik is dus ook niet zo zeker en vraagt of honden ook een boeddhanatuur hebben. Maar zelfs die vraag is dubbelzinnig, want 'hond' is ook een term voor een heel povere zenleerling. Misschien vraagt de leerling dus gewoonweg of hij kans maakt om verlicht te geraken. Maar laten we de vraag letterlijk nemen en ervan uitgaan dat het echt over honden gaan. Hebben die de boeddhanatuur?
In sommige versies van dit verhaal antwoordt Zhaozhou “Neen”. Omdat het dieren zijn en alleen mensen boeddha's kunnen worden. Dat is het oudste boeddhistische standpunt. Boeddhawerk is mensenwerk, daar hoeven we andere wezens niet mee lastig te vallen, zij hebben hun eigen werk te doen. Daar ging het gisteren nog over. In andere versies antwoordt Zhaozhou “Ja”. Dan neemt hij het latere standpunt in dat zegt dat het boeddhaschap een trek van het hele heelal is.
Hier houdt Zhaozhou het op “Wu”. Dat betekent “niet”, maar meestal blijft het onvertaald, omdat het woord in het Chinees ook het geluid van een blaffende hond voorstelt. “Heeft een hond de Boeddhanatuur?” “Waf.” Zhaozhou doet alsof hij de hondennatuur heeft, en antwoordt wat een hond op de vraag zou antwoorden. Wat zegt hij daarmee. Is 'wu' – of in het Japans “mu” – helemaal één zijn met de klank die met je hele lichaam uitstoot? Is het het opgeven van elk talig concept? Is het jezelf helemaal geven aan de zenpraktijk, zonder reserve? Is het niet te begrijpen en kom je door erop te blijven kauwen oog in oog komt te staan met ons fundamentele niet-weten? Er worden in de zen heel mooie dingen gedaan door zo intensief met het woordje wu aan de slag te gaan.
Maar misschien zegt Zhaozhou hier: “Kom jongen, dit is geen vraag om je mee bezig te houden. Je bent geen hond. Waf. Dat is wat een hond beoefent. Wat beoefen jij?”
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.