19 oktober
Case
Een leerling vroeg: Wat is de Weg?
Cuiyan zei: “Loop door de deur en kijk.”
De leerling zei: “Wat is een mens van de weg?”
Cuiyan: “Een geketende gevangene wordt beschuldigd.”
Kort
Kijk, nog een man van Han.
Iets langer
Voor Cuiyan* is de Weg geen geheimzinnige, verre plek. De Weg is hier, hij toont zich zodra we de wereld tegemoet treden. Zodra we uit onze onzekere cocon durven te breken en onze zintuigen (poorten) durven te gebruiken. Dat kan dan allemaal wel zijn, vraagt de leerling opnieuw, maar wat is er dan zo bijzonder aan de mens van de Weg? Er wordt zo gewichtig gedaan over de boeddhistische verlichting. Goed, de wereld is de wereld zoals hij is, maar als zenboeddhisten zoveel mediteren, moet er toch iets speciaals zijn aan die bevrijding?
Cuiyan antwoordt met het tegenbeeld van bevrijding: een geketende gevangene, die ook nog eens beschuldigd wordt. Hij mikt nogal duidelijk op een schokeffect. Hij gaat regelrecht in tegen de idee van de boeddhistische verlichting als een toestand waarin we helemaal losgeslagen zijn en op elk moment onze zin kunnen doen. In zekere zin zegt Cuiyan hier net hetzelfde als Yunyan tot Dongshan: als een verlicht mens door de deur van het ontwaken loopt, ziet hij dat hij op elk moment ondergedompeld is in omstandigheden, oorzaken en gevolgen, en interacties. Verlichting is niet het schrappen van die interacties, maar het verlichten ervan.
* Cuiyan Kezhen (?-1064)
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.