22 januari
Case
Dongshan nam afscheid van zijn leraar Yunyan en vroeg:
"Als iemand me later vraagt wat uw onderricht was, wat zeg ik dan?”
Yunyan dacht even na en zei: “Zeg dan maar 'het is dit'.”
Kort
Lekker gewoon nu zijn kan geweldig zijn. Maar zen gaat over zoveel meer.
Iets langer
Yunyan* 'dit' lijkt te zeggen dat zen erom gaat gewoonweg in het nu te zijn. Die lezing is vandaag populair. Dat is begrijpelijk, want ze is instant rustgevend. Maar ze riskeert onze zen te laten verglijden in escapisme.
Maar Yunnans 'dit' kan ook slaan op zijn gesprek met Dongshan**: "Wat is mijn zenonderricht? Deze poging om jou te helpen." Yunyan was net voor zijn antwoord eventjes stil. Dat wordt opvallend expliciet vermeld in het verhaal. Misschien was die stilte wel zijn 'dit': de ruimte laten om niet te snel antwoorden vanuit onze grote Waarheid. De interactie met de situatie aangaan, wetend dat je niet alles op voorhand weet.
Het wordt helemaal interessant als we weten dat er een andere versie van Yunyans antwoord bestaat: “Zeg maar dat het 'deze man van Han' is.” Dat was een formule waarmee iemand in die tijd schuld erkende in een rechtszaak. Die interpretatie veegt alle mogelijke egocentrisme en escapisme van de baan. Want zo zegt Yunyan dat 'zen zijn' betekent dat je in het midden van je verantwoordelijkheid gaat staan. Om de wolk van relaties, die op dit moment je bestaan vormt, tot een verlichte wolk te maken. Dit. Nu.
* Yunyan Tansheng (781-841).
** Dongshan Lianjie (807-869).
Voor de hele reeks, klik hier.