11 juni
Case
Xuefeng sprak zijn monniken toe: “Er leeft een draak met een schildpaddenkop op de Zuidelijke Berg. Die moet je eens goed bekijken.”
Changqing zei: “Vandaag, in deze tempel, heeft duidelijk één man zijn leven verloren.”
(Biyanlu)
Kort
Je leven verliezen is het leven winnen
Iets langer
Ik weet het, dit gesprek besprak ik gisteren al. Maar vandaag en de komende twee dagen wil ik wat langer stilstaan bij de drie aparte antwoorden op Xuefengs vraag om de gruwelijke dingen van het bestaan in de bek te kijken. Hoe doe je dat? En wat doet dat met jou? Gisteren besprak ik de drie reacties van de leerlingen als drie soorten van zen. We kunnen ze ook zien als drie aspecten van een zenpraktijk. Dan zou Changqings antwoord kunnen staan voor het aspect dat we 'concentratie' noemen. 'Samadhi' in het Sanskriet. 'Jo' in het Japans. Een manier van aandacht geven die zich zodanig focust dat alle onderscheid tussen jezelf en de wereld wegvalt. Je laat je gewone gehechtheid aan je afgescheiden persoontje los en je staat helemaal anders in het bestaan. Dat kan overweldigend rustig en weids aanvoelen. Dergelijke ervaringen kunnen richting aan je leven geven, zodat je in je omgang met de dingen ook rustiger en weidser reageert. Zoals op de gruwelijkheden van het leven. Die zijn er. Daar kun je paniekerig over zijn. Of je kunt ze met hart en ziel omarmen en ontdekken dat je dan heel anders in het leven staat. Dat is een heel grote opluchting.
Met zijn antwoord zegt Changqing dat hij die ervaring heeft, en dat hij zo iemand is geworden. Hij zegt zelfs niet 'Ik ben verlicht', want 'ik' zeggen is toegeven dat je toch weer met jezelf bezig bent. Maar dat toont al dat er een klein beetje vals gespeeld wordt. Want ook als je over jezelf in de derde persoon spreek, spreek je over jezelf als iemand aparts. Het toont dat deze concentratie-ervaring niet de enige inhoud van een zenleven kan zijn. Hoe mooi ook. Hoe indrukwekkend het gevolg daarvan ook kan zijn, er zijn nog andere zen-antwoorden op de gruwelen van het bestaan. Die worden uitgedrukt door de twee andere leerlingen van Xuefeng. Die bespreek ik morgen en overmorgen.
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.