14 januari
Case
"Bevestigd worden door de tienduizend dingen is lichaam en geest van jezelf en van de tienduizend dingen laten vallen."
(Dogen Kigen, Genjokoan)
Kort
Zen is de kunst van het poreus worden.
Iets langer
Dit is de vierde zin van Dogens* reeks, die ik sinds enkele dagen bespreek. Met zijn eerste zin legde Dogen grond onder onze voeten: 'De weg van de Boeddha bestuderen is jezelf bestuderen.' Zen is dus kijken naar jezelf. Dat is nog helder. Dogens tweede zin trok die grond van onder onze voeten door te zeggen dat jezelf bestuderen jezelf vergeten is. Zijn derde zin later bood nieuwe grond: jezelf vergeten hetzelfde is als bevestigd worden door de tienduizend dingen. En nu haalt Dogen opnieuw alles onderuit.
'Laten vallen' betekent niet dat er geen gedachten of ervaringen meer zijn. Dat is bewusteloosheid. Het betekent ook niet dat we ons niets meer aantrekken van wat er gebeurt. Dat is onverschilligheid. Lichaam en geest laten vallen is wat volgens Dogen hoort te gebeuren in zenmeditatie. Het is iets dat we moeten doen. Niet één keer, maar heel vaak. Tot ons hele leven en zelfs onze hele wereld ervan doordrongen zijn. Dan lijkt het alsof we al die tijd hebben rondgelopen in een stripverhaal, met zwarte lijntje die een duidelijke grens trokken rond elk wezen en elk ding een duidelijke grens trekken. En dat we nu plots wakker worden in een wereld zonder al die lijntjes. Dat kan fijn voelen. Of akelige verwarrend. Maar we kunnen wel degelijk zo leren kijken en leven. We zijn nu eenmaal wolken van relaties in een wereld die bestaat uit wolken van relaties. Die kanteling is het begin van een veel poreuzer en lichter bestaan.
*Dogen Kigen (1200-1253).
Voor de hele reeks, zie hier.