9 mei
Case
Dizang zag een monnik aankomen en toonde zijn lerarenstaf.
De monnik boog.
Dizang vroeg: wat heeft je doen buigen?
De monnik zei: “Ik dankte u voor uw instructie.”
Dizang gaf de monnik een tik en zei: “Je zag me met mijn lerarenstaf en dankte me. Waarom dank je me niet als je me elke dag de vloer ziet vegen?”
(Shinji Shobogenzo)
Kort
Snobisme is overal en is nergens goed voor.
Iets langer
Dit verhaal raakt me persoonlijk. Het doet me denken aan een bijzonder moment in mijn eigen zenopleiding. Tijdens een retraite zag ik een van mijn medeleerlingen de trappen vegen. Iedereen was iets aan het doen: toiletten poetsen, groenten snijden in de keuken, de vuilnisbakken leegmaken,... Het hoorde bij het dagelijkse uurrooster van de retraite, naast de meditatiesessies, de rituelen en de formele onderrichtingen. Talloze keren had ik iemand de trappen zien vegen. Maar deze keer stond ik aan de grond genageld. Er was iets aan de manier waarop de medeleerling dat stond te doen. Rustig, helemaal betrokken, en zonder enige zen-air. Ik denk dat ik toen pas tot in mijn botten voelde hoe dit soort werk helemaal bij het zenleven hoorde. Ik wist dat tevoren natuurlijk al wel, ik had eindeloos veel retraites gedaan, maar onbewust had ik toch nog altijd een onderscheid gemaakt tussen de 'echte' zen-dingen, zoals meditatie en de onderrichtingen, en de dingen die er nu eenmaal bijhoorden omdat het niet anders kon, zoals de werkperiodes. Door mijn medeleerling dat daar zo te zien doen, verdween dat onderscheid plotseling. Dat was heel indrukwekkend. Tientallen jaren later zie ik het hem nog altijd doen in mijn verbeelding en het blijft me raken en inspireren.
Helaas heb ik hem daarvoor nooit bedankt. We hebben elkaar al heel lang geleden uit het oog verloren. Ik heb een mooie kalligrafie van hem thuis hangen, waarvoor ik hem zeker bedankt heb. Maar voor dat ene moment, dat werkelijk mijn leven en mijn zen heeft veranderd, voor de manier waarop hij daar, zonder enige bedoeling om mij van mijn sokken te blazen, de vloer stond te vegen, daarvoor heb ik hem dus nooit bedankt. Elke keer als ik naar zijn kalligrafie kijk voel ik mijn spijt. Ik weet dat hij deze notities nooit zal lezen. Al was het maar omdat hij geen Nederlands kan. Maar desalniettemin: Merci beaucoup, Jean-Robert. Diepe buiging.
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky en Mastodon.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.