15 september
Case
Shushan vroeg Jiashan: “U zei ooit eens dat voor onze ogen geen dingen verschijnen, maar betekenissen. Wat dan met dingen die niet voor ogen verschijnen?”
Jiashan zei: “Stralen maneschijn, niet weerspiegeld door een heldere vijver.”
Kort
Geen dingen zonder betekenis. Geen betekenis zonder dingen.
Iets langer
In het originele versie van het gesprek zegt Jiashan dat onze ogen geen dharma's zien. 'Dharma' is een belangrijk maar moeilijk vast te pinnen woord in het boeddhistische denken. Het kan slaan op de dingen, zoals ze ons verschijnen, maar ook voor natuurwetten, de realiteit, de leer van de Boeddha, enzovoort. Het woord suggereert iets dat meer waar is dan onze gebruikelijke visie op het leven, de wereld en onszelf. Dus zijn veel boeddhisten op zoek naar dharma's, in de hoop zo verlicht te worden.
Jiashans kijk is anders. Voor hem krijgen we nooit 'ware' dingen te zien. We zien de dingen altijd als datgene wat ze voor ons betekenen. Omdat we altijd in relatie met de dingen leven. Ons bestaan is een web van wat we voor elkaar betekenen. Dat inzicht op zich een aardig ontwaken.
Shushan drukt zijn vraag door. Maar als er dan niets gezien wordt, wat dan? Jiashan antwoordt met een beeld van maanlicht dat door geen enkel ding wordt tegengehouden. Misschien drukt dit de meditatie-ervaring uit waarin we werkelijk alles meteen laten passeren, zonder ze tot 'dingen' te vormen in onze geest. Een aandacht die op niets blijft kleven. Is dit de ware aard van het bestaan? Moeilijk te zeggen. Jiashang drukt hier twee manieren uit van aandacht geven. En het is de aandacht die de beide zen maakt.
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.