25 augustus
Case
Da'an vroeg: “Hoe leef je daar uiteindelijk en duurzaam naar?
Baizhang: “Het lijkt op een ossenhoeder die zijn staf neemt en erop toeziet dat de os de weg niet verlaat om andermans gewassen op te eten.”
Kort
De weg is het begin, het midden en het eind.
Iets langer
Dit is de afsluiter van het gesprek dat ik sinds twee dagen bespreek. Eergisteren vroeg Da'an hoe je verlicht wordt. Gisteren vroeg hij hoe het voelt als je verlicht bent. Nu vraagt hij hoe je, eens je verlicht bent, leeft opdat het een duurzame verlichting zou zijn. Hoewel het antwoord van Baizhang alweer op de vorige twee antwoorden lijkt, is het alweer opmerkelijk. Hij zegt in zoveel woorden dat de manier om verlicht te blijven afhangt van je vermogen om je netjes te gedragen.
Vaak wordt gedacht dat dit het begin van de zenweg is. Dat morele regels 'regeltjes' zijn. En dat verlichte mensen hun bevrijding tonen door zevrolijk te overtreden. Maar verlichting is geen extatische visie op de wereld waardoor je beter bent geworden dan een ander, of waardoor de realiteit voor jou anders werkt. Het is net het inzicht dat al die zelfdunk niet alleen overbodig is, maar ook rechtuit schadelijk. Verlichting is het besef dat we niets anders zijn dan relaties met onze omgeving en dat we daarom maar beter nette relaties met elkaar onderhouden. Bijvoorbeeld door onze grote verlangens en krachten (de os) niet zomaar hun gangen te laten gaan en de wereld plunderen. Helaas is dat precies ons idee van vrijheid of bevrijding. Duurzaam is wat anders gebleken. Tijd voor een heel ander idee van vrijheid.
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.