12 juli
Case
“Hoewel de geest geen verblijfplaats heeft en niet het bezit is van het zelf, heeft hij wel een concrete kracht.”
(Dogen Kigen, Kesa Kudoku)
Kort
Het is niet omdat je je geest niet kunt grijpen dat hij iets wazigs of mysterieus is.
Iets langer
Ons lichaam kunnen we vastpakken. Onze geest niet. Dat maakt het gemakkelijk om allerlei vreemde theorieën over de geest te bedenken en ze nog te geloven ook. Dat de geest eeuwig is. Dat de geest eigenlijk het heelal is dat naar zichzelf kijkt. Dat alles geest is. Enzovoort.
Dat de geest 'geen verblijfplaats' heeft, is een oud zengezegde. Het drukt het ideaal uit van een geest die zich aan geen enkel idee vastklampt. Dat de geest 'niet het bezit van het zelf is', gaat terug op het oude boeddhisme, waar het hele idee van het zelf als een eeuwige ziel opgegeven werd. Dat zijn allemaal manieren om ons af te wenden van al te ronkende of mystieke ideeën over onze geest of ons bewustzijn.
Maar, zegt Dogen hier, ook die boeddhistische ontkenningen mogen ons niet verblinden voor het feit dat de werking van onze geest hier en nu wel degelijke concrete gevolgen hebben: concreet geluk verspreidend, of concreet leed berokkenend. En dat we daarom hier en nu scherpe keuzes moeten maken.
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.