3 juli
Case
Op een dag nam de Boeddha plaats op zijn zitplaats op het platform. Manjusri sloeg op het hout met een hamer en zei: “Begrijp de leer van dharmakoning goed, zo is de leer van dharmakoning.” En de Boeddha verliet zijn zitplaats.
(Biyanlu)
Kort
Neen, hier staat niet dat woorden overbodig zijn.
Iets langer
Dit is heel zen. En heel Chinees. De historische Indiase Boeddha deed zulke dingen niet. Dit is ook overduidelijk een legendarisch verhaal. Manjusri is namelijk geen mens, maar een bodhisattva, een mythisch wezen dat zo vergevorderd is in zijn boeddhistische praktijk dat hij allerlei bijzondere krachten heeft ontwikkeld en voornamelijk nog andere bijstaat in hun zoektocht naar de verlichting. We hebben bijvoorbeeld al de bodhisattva Avalokitesvara gezien, de verpersoonlijking van het mededogen. Manjusri symboliseert de overstijgende wijsheid.
In dit verhaal werkt Manjusri in de gemeenschap van de Boeddha als degene die het einde van de toespraken aangeeft door een hamer op een houten plaat te slaan. Het bijzondere is natuurlijk dat hij het einde van de toespraak afkondigt nog voor de Boeddha iets heeft kunnen zeggen. Hij heeft zelfs het lef om zelf het woord te nemen en te stellen dat je datgene wat (niet) gezegd werd goed moet begrijpen. De Boeddha speelt het spel mee en trekt zich stilzwijgend terug.
Het lijkt een eerbetoon aan het zwijgen te zijn. Aan het feit dat je inspiratie kunt halen uit de observatie van hoe een verlicht mens loopt, zit of staat. Dat is natuurlijk ook zo. Maar al vaak worden dit soort van verhaaltjes ingezet om een anti-intellectualisme te voeden. Om te doen alsof alles oké komt als we onze concepten en woorden gewoonweg vergeten. Dat is echter niet wat hier gebeurt.
Manjusri verkondigt de woordeloze leer wel erg luidkeels in woorden. Hij zet ook een ritueel in om zijn punt duidelijk te maken: hij gebruikt een formele de titel van de Boeddha, hij slaat op het hout. Manjusri is de bodhisattva van de wijsheid. Hij weet als geen ander dat de ontwikkeling van wijsheid alle steun kan gebruiken. Rituelen, gemeenschappen, leraren, woorden,... en woordeloze gebeurtenissen. Er is geen enkele reden om uit die hulpbronnen er maar eentje te selecteren als de enige juiste of hoogste. Wijsheid ontwikkelen is al uitdagend genoeg.
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.