1 juli
Case
Een leerling vroeg Tairyu: “Een menselijk lichaam valt uiteindelijk uit elkaar. Wat is het onvernietigbare lichaam van de dharma?”
Tairyu zei:
“Bloemen bedekken de heuvel als brokaat,
de vallei ligt in een diepe schaduw.”
(Hekiganroku)
Kort
De vraag zelf lijkt zelf onvernietigbaar.
Iets langer
'Het lichaam van de dharma' kan verschillende betekenissen hebben. Soms wordt er een eeuwige realiteit mee bedoeld die onder de wereld van de vergankelijke dingen ligt. De Waarheid met grote W. Het boeddhisme heeft met een moeilijke verhouding met die grote W. Voor sommigen is dat hetgeen waar het allemaal om draait. Voor anderen gaat het boeddhisme net over de afwezigheid van zo'n eeuwige, diepe waarheid. Tairyu's leerling vraagt naar dat dharmalichaam vanuit een bekommernis: “Mensen sterven. Hoe ontsnap je daaraan?” Als het over hoofdletterwoorden gaat, is het altijd goed om te bekijken wat hun functie is. De leerling wil iets onvernietigbaars vinden om zich aan vast te houden.
Tairyu's twee beelden drukken iets lichts en donkers uit: bloemen op de heuvel en duisternis in de vallei. Aangezien we te maken hebben met een oude Chinese leraar, is de kans groot dat dit gaat over yin (de vallei) en yang (de bloemen), als de twee aspecten waaruit alle bestaan voortkomt. In de zin dat er zoiets iets als het Bestaan (dao), maar dat die zich altijd toont in beweeglijke, dynamische interacties. Dus in plaats van naar de ene diepe waarheid te zoeken, hou je je beter bezig met de dynamiek zoals die zich in het leven toont. Zoals het feit dat leven leidt tot sterven. Valt niet aan te ontsnappen.
Misschien bedoelde Tairyu met zijn natuurbeelden dat de natuur en haar werking eeuwig is. Maar in onze tijd van klimaatverschuiving kunnen we die beelden niet meer zo lezen. De natuur is het domein van de fragiliteit. Dat domein hebben we veel te lang niet ernstig genomen. Net omdat we zo op zoek waren naar iets onvernietigbaars, hebben we zo ontzettend veel vernietigd.
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.