29 juni
Case
Een leerling vroeg Zhaozhou: “Een tekst zegt 'De hoogste weg kent geen moeilijkheden, hij wijst gewoonweg alle onderscheid af.” Maar zodra je dat zegt, is er al onderscheid.' Hoe helpt u mensen hiermee?”
Zhaozhou zei: “Waarom citeer je hem niet helemaal?'
De leerling zei: “Ik ken de tekst enkel maar tot daar.”
Zhaozhou zei: “Het is alleen maar dit: 'De hoogste weg kent geen moeilijkheden, hij wijst gewoon alle onderscheid af.'
(Biyanlu)
In het kort
Citeren doe je best vanuit de toppen van je tenen.
Iets langer
De leerling citeert de beroemde eerste zin van een klassieke zentekst, de Xinxinming. Hij merkt terecht op dat je op die manier een onderscheid maakt tussen 'onderscheid maken' en 'geen onderscheid maken'. Dus eet de zin zichzelf op. Zhaozhou* vraagt waarom de leerling het niet helemaal citeert. Begrijpelijkerwijs denkt de leerling dat Zhaozhou zegt dat hij de hele Xinxinming moet citeren om de eerste zin te begrijpen. Maar ook Zhaozhou citeert simpelweg die ene zin.
Ik denk dat Zhazohou zijn leerling niet om meer tekstmateriaal vraagt. Per slot van rekening zijn alle zinnen van de Xinxingming variaties op die eerste. Dat is wel vaker het geval in klassieke zenteksten. Mogelijk bedoelt Zhaozhou met 'helemaal citeren' niet 'de hele tekst citeren', maar 'met hart en ziel citeren. En van top tot teen proberen te belichamen wat deze zin zegt.'
In logische zin voert 'geen onderscheid maken' inderdaad een onderscheid in. Maar deze zin is een oproep tot een experiment, een praktijk. Het is niet per se een absolute waarheid. Wat gebeurt er als we dit experiment proberen aan te gaan in onze meditatie?
*Zhaozhou Congshen (778-897).
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.