16 juni
Case
“De aarde beneden, de hemel boven, ben ik de enige vereerde.”
(Boeddha)
Kort
Voor ons is er zoveel meer tussen hemel en aarde dan daarbuiten.
Iets langer
Dit is populaire zin in het zenboeddhisme. Hij wordt vaak gebruikt als inscriptie bij een lege cirkel of enso. De zin komt uit een legende, waarvan ik lange tijd helemaal geen fan was. Volgens de legende kon de Boeddha meteen na zij geboorte al lopen en spreken. Hij deed zeven stappen in elke richting, wees naar boven en beneden en slaakte de bovenstaande kreet. Dat is natuurlijk een mythe die iets wil zeggen over hoe uniek het boeddhisme zichzelf vindt. Nu ben ik groot fan van het boeddhisme en van de Boeddha in het bijzonder, maar ik denk dat we ons beter ver weg houden van het idee dat de Boeddha de enige in de kosmos is geweest die iets zinnigs te vertellen heeft. Dat soort van collectieve eigendunk roept bij mij doorgaans alleen maar wantrouwen op.
Maar sinds enige tijd ben ik de zin anders gaan interpreteren. Eerder als: “Tussen hemel en aarde ben ik de enige vereerde.” Ik heb geen idee of de oorspronkelijke Aziatische talen zo'n lezing toelaten, maar zo werkt het wel voor mij. Zeker in connectie met die lege cirkels. Zo'n zen-cirkel doet me denken aan de Kritieke Zone, het dunne velletje leven dat rond de planeet Aarde licht. Ook dat ligt tussen hemel en aarde. Tussen het onleefbare heelal en de onleefbare rotsgrond. Ik denk dat het goed is om dat dunnen velletje te bekijken als het enige te vereren. Dat de hele zin van ons bestaan erop gericht moet zijn om zo goed mogelijk zorg te dragen voor dat velletje. Omdat het zo ontzaglijk mooi, zo indrukwekkend complex is, omdat we er helemaal vanaf hangen, omdat we er de schepsels en de medescheppers van zijn. En dat een huidige Boeddha misschien iemand is die dat ten volle inziet en er naar leeft.
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.