11 mei
Case
“Anderen zullen kwaadspreken, wij zullen kwaadspreken achterwege laten – zo gaat verwijdering in zijn werk.”
(Sallekha Sutta)
Kort
Met alleen maar meditatieve concentratie verandert er weinig.
Iets langer
De Boeddha is hier aan het woord. Zojuist vertelde een leerling dat hij tijdens zijn meditaties zodanig geconcentreerd is dat hij bijna niets meer ervaart. De leerling vist naar een complimentje en vraagt of hij daarmee 'de verwijdering' heeft bereikt. Dat is zoveel als vragen of hij 'ontwaakt', 'verlicht', of 'bevrijd' is. De Boeddha reageert droogjes: “Neen, wat jij ervaren hebt, is gewoonweg wat rustiger worden.”
Meteen nadien steekt de Boeddha van wal met vierenveertig raadgevingen over hoe een bevrijd leven eruit ziet, of hoe de bronnen van leed verwijderd worden. Elk van die vierenveertig raadgevingen volgt dezelfde formule: “Anderen zullen iets onhebbelijks doen, wij zullen dat niet doen – zo gaat verwijdering in zijn werk.” Het citaat hierboven is de zesde raadgeving. Er kwamen er dus nog vijf voor en er zullen er nog achtendertig volgen. De Boeddha noemt hier vierenveertig bronnen van leed. Hij had er net zo goed vierenveertigduizend kunnen opsommen.
Alle raadgevingen gaan over concrete acties, waarbij we een oude negatieve gewoonte herkennen, ze bewust een halt toeroepen, en ze niet volgen. Ook als iedereen in onze omgeving het toch doet. Het feit dat anderen zich misdragen gebruiken we inderdaad vaak als excuus om het zelf niet beter te hoeven doen. Dat is begrijpelijk, maar bevrijdend is wat anders.
Bronnen van leed worden niet in één klap weggenomen omdat we eventjes gedachteloos zitten op ons meditatiekussen. Maar meditatieve concentratie kan ons wel degelijk helpen. Niet zozeer om gedachteloos te worden en dat 'verlichting' te noemen. Eerder om meer ruimte te scheppen in onze aandacht en zo onze onhebbelijkheden beter te belichten. Zodat ze minder macht over ons krijgen, en wij ze kunnen eroderen met beter gedrag. Zo gaat verwijdering in zijn werk.
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky en Mastodon.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.