2 mei
Case
Als jonge zenleerling deed Mazu de hele dag meditatie. Meester Nanyue zag hem zitten en vroeg hem waarom hij mediteerde.
Mazu zei: “Om een Boeddha te worden.”
Nanyue nam een stukje tegel en begon erop te wrijven.
Mazu vroeg hem waarom hij op die tegel zat te wrijven.
Nanyue zei: “Ik wil er een spiegel van maken.”
Mazu vroeg verward: “Hoe kun je nu hopen een spiegel te maken door op een tegel te wrijven?”
Nanyue antwoordde: “En hoe kun jij nu hopen een Boeddha te worden door gewoon stil te mediteren?”
Kort
Er is geen simpele toverformule om zen te zijn. Echt niet.
Iets langer
Dit is een bekend zengesprek waaraan je makkelijk een heel boek zou kunnen wijden. Je kunt het van een heleboel verschillende kanten benaderen. In deze dagelijkse zen-notities hou ik het kort. Nanyue lacht de jonge Mazu een beetje uit, omdat hij geobsedeerd is door meditatie. Alsof er in een zenleven niets anders zou bestaan dan stilzitten. In de zen wordt vaak een héél grote nadruk gelegd op meditatie, maar die nadruk kan leiden tot het idee dat zenmeditatie een soort van toverformule is die alles zal oplossen. Dat is fetisjisme. Dat werkt even slecht als een tegel tot een spiegel proberen te wrijven. Er moet iets in de meditatie van de jonge Mazu gezeten hebben waardoor Nanyue zag dat hij het soort mens was dat niet zozeer moest aangemoedigd worden om te mediteren – wat bij veruit de meeste mensen wel het geval is. Wat Mazu nodig had was iemand die zijn nijdige focus op die meditatie een beetje brak.
Zodra we van één iets uit de hele zenpraktijk beweren dat het de enige essentie is, zodat we al de rest kunnen laten vallen, zitten we tegels op te wrijven om er tevergeefs een spiegel van te maken. Of het nu meditatie is, rituelen doen, mantra's chanten, morele leefregels naleven, teksten bestuderen, of dagelijkse zennotities maken,... het zal niet tot een spiegel leiden. Zen is intiem en subtiel verweven met het hele leven. Zen heeft elk uithoekje van ons leven te raken en in een spiegel te veranderen. Daarom beoefenen we het in om het even welke houding, en in om het even welke activiteit. Zelfs bij het opwrijven van tegels.
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky en Mastodon.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.