18 april
Case
“Als vissen of vogels eerst de hele zee of hemel wilden kennen voor ze zouden zwemmen of vliegen, zouden ze geen weg of plek hebben.”
(Dogen, Genjokoan)
Kort
Geen ontkomen aan: je zult met deze onvolmaakte situatie moeten beginnen.
Iets langer
Er zijn allerlei redenen om niet aan zen te beginnen, of om te stagneren in je praktijk. Een van de belangrijkste reden is dat het nu niet het moment is. Ik noem dat soms 'de kracht van het nu-niet'. Dat is een heel grote kracht. Want als je zit te wachten op het juiste moment om aan zen te beginnen of je praktijk intensiever te maken, komt dat juiste moment nooit. Dat is net de grote reden om er nu aan te beginnen: er is iets fouts in dit moment. Er wringt iets. Er is leed in onszelf of in de wereld dat er helemaal niet hoeft te zijn. Net om dat leed te verhelpen zijn er dingen zoals het zenboeddhisme ontstaan.
Natuurlijk kunnen we soms overweldigd worden door leed. Met wat er allemaal op ons lijkt af te komen in onze huidige wereld, hebben steeds meer mensen het gevoel lam geslagen te worden. “Wat kunnen we doen?” “Valt er wel iets aan te doen?” Af en toe komen dan wensgedachten op, zoals “Had ik maar zicht op mezelf.” “Begreep ik het grote plaatje van de wereld maar” - dan zou ik weten dat ik moest doen. Dan zou in actie kunnen schieten. Maar nu nog niet.
Dogens vergelijking met vissen en vogels m aakt één ding kristalhelder: de zenweg is niet over alles weten, maar over nu handelen. Nu een stap zetten. Zien wat die stap met de situatie doet. En die verandering de basis te laten zijn voor de volgende stap. We leven niet zomaar met de realiteit in de achtergrond, alsof het een onveranderlijk geschilderd toneeldoek is waartegen ons leven zich afspeelt. Alles wat we denken, zeggen en doen vormt de realiteit actief mee. Met volle gusto in de wervelingen van het leven duiken – omdat we daar toch al zijn, omdat we daaruit zijn voortgekomen – dat is de spirt van de zen. De vlucht van de vogel in de lucht. Het is het leven in letterlijke zin meemaken. Zowel in de zin van beleven als er mee vorm aan geven. Want er is geen haarbreedte verschil tussen die twee.
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky en Mastodon.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies