6 april
Case
“Principes onderscheiden door juist gewaarzijn is de weg van wijsheid door onderscheid.”
(Hakuin Ekaku)
Kort
Geen mededogen zonder precieze observatie
Iets langer
Hakuin* klinkt hier behoorlijk abstract. Zijn woorden worden concreter als we ze naast die van gisteren leggen. Gisteren besprak ik de 'gele wijsheid': het inzicht dat alles contact is. Dat kan een héél fijne ervaring zijn, en een groot gevoel van empathie met alles en iedereen opwekken. Maar ook die verlichting kan perverteren tot iets egoïstisch. We kunnen verliefd worden op onze eigen empathie, zodat we vooral zitten te kicken op ons eigen gevoel. Als we ons daartoe zouden beperken, zou de verlichting weinig anders zijn dan een love drug slikken op een feestje.
Om die valkuil te vermijden is er de 'rode' wijsheid. Waar de gele wijsheid alles als verbonden ziet, merkt de rode wijsheid op dat alles heel specifiek en anders is. Waar de gele wijsheid over empathie gaat, gaat rode over praktisch mededogen. Empathie betekent geraakt worden door de toestand van een ander, alsof het onszelf overkomt, alsof we en de ander hetzelfde zijn. Mededogen doet ons de ander praktisch helpen, vanuit het besef dat wij en de ander niet hetzelfde zijn.
Hier is de vraag met welk 'principe', zoals Hakuin dat zegt, de anderen het best geholpen zal zijn. Daarvoor moeten we de anderen concreet en helder zien in hun situatie. Die is anders dan de onze. Misschien hebben wij bij een tegenslag vooral steun nodig, maar wil de ander met rust gelaten worden. Of andersom. Het vraagt veel liefdevolle en nieuwsgierige observatie om dat te weten te komen.
*Hakuin Ekaku (1686-1769).
Voor de hele reeks, klik hier.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.