6 april
Case
“Principes onderscheiden door juist gewaarzijn is de weg van wijsheid door onderscheid.”
(Hakuin Ekaku)
Kort
Geen mededogen zonder precieze observatie
Iets langer
Hakuin kinkt hier wel heel abstract. Maar zijn woorden worden concreter als we ze naast die van gisteren leggen. Gisteren besprak ik de 'gele' wijsheid, die de boeddhistische verlichting ziet als het inzicht dat alles relatie is, contact. Dat kan een héél fijne ervaring zijn. Maar ook die verlichting kan perverteren tot iets egoïstisch. We kunnen verliefd worden op onze eigen empathie, zodat we vooral zitten te kicken op ons eigen gevoel.
Om die valkuil te vermijden is er de 'rode' wijsheid. De gele wijsheid ziet alles als verbonden. De rode merkt op dat alles ook echt wel heel anders is. De gele wijsheid gaat over empathie. De rode over mededogen. Empathie betekent geraakt worden door de toestand van een ander, alsof het jou overkomt, alsof jij en de ander hetzelfde zijn. Mededogen doet je de ander praktisch helpen, vanuit het besef dat jij en de ander niet hetzelfde zijn.
Welk 'principe', zoals Hakuin dat hier noemt, helpt de ander nu precies? Daarvoor moeten we de anderen heel concreet en helder zien in hun situatie. Misschien heb ik bij een tegenslag vooral steun nodig, maar vraagt een ander eerder om even met rust gelaten te worden. Of andersom. Het vraagt veel liefdevolle en nieuwsgierige observatie om dat te weten te komen.
Vooral vandaag, in one digitale wereld, waar just-click-empathie ons doet meevoelen met wie in onze bubble zit, en instant weerzin doet voelen voor wie daarbuiten valt, hebben we meer rode wijsheid nodig. Wat kunnen we doen om mensen te helpen die niet op ons lijken? Wat hebben zij nodig?
Voor de hele reeks, klik hier.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.