23 oktober
Case
Baoing Renyong kwam de lezingenzaal binnen. Zijn assistent stak een wierookstaafje aan om bij het boeddhabeeld te zetten. Boaing wees naar de assistent en zei: “De assistent heeft zonet de toespraak van vandaag voor jullie gehouden.”
Kort
Als uitleg uitstel wordt.
Iets langer
Zenkloosters hebben een lezingenzaal waar de abt of een gastspreker lesgeeft over het boeddhisme. De toespraak wordt met het nodige ritueel omringd. Zoals de assistent van de leraar – een nauwe leerling – die voor de toespraak begint een wierookstaafje aansteekt om het aan een boeddhabeeld te 'offeren'. Deze keer stelt Baoing* dat dit gebaar voldoende vertelt om als de toespraak van de dag te gelden.
Voor wie een hekel heeft aan rituelen kan dat teleurstellend zijn. Alleen maar wierookstaafjes branden en geen les? Alleen maar vormelijkheid en geen inhoud? Is dat zen? Als we het verhaal zo lezen doen we de rituelen oneer aan. Want er zit massaal veel inhoud in dat ene eenvoudige gebaar. Ten eerste is het een offer, een moment van generositeit. Net zoals een volwaardige zenpraktijk niet in de eerste plaats iets is waar we iets van willen krijgen, maar iets waaraan we ons geven. Ten tweede is het een gebaar van erkentelijkheid: hoe we ons ook verhouden met het boeddhisme, of de historische Boeddha*, het is goed om te erkennen waar we de mosterd vandaan halen. Ten derde is het een gebaar van erkenning: we weten wel wat we moeten doen om een goede zenpraktijk te hebben. Regelmatig mediteren, leed actief vermijden of wegnemen, en de fundamentele leegte van het bestaan voor ogen blijven houden.
Alle uitleg komt altijd daarop neer. Het kan ons helpen om de basics opnieuw en anders en frisser te bekijken. Maar uiteindelijk moeten we die dingen ook echt doen.
* Baoning Renyong (11de eeuw).
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.