13 oktober
Case
Een leerling vroeg: “De bergen, rivieren en de grote aarde, waar zijn al die dingen uit ontstaan?”
Tiantai zei: “Waar is deze vraag uit ontstaan?”
Kort
Geef aan kosmologen wat kosmologen toekomt, en aan zenleraren wat aan zenleraren toekomt.
Iets langer
Een leerling vraagt Tiantai* hoe het heelal is ontstaan. Dit gesprek speelt zich af in de tiende eeuw, lang voor de doorbraak van de natuurwetenschappen. Dus werd dit soort vragen vaak gesteld aan filosofen en religieuzen. Hun antwoorden varieerden sterk: God heeft de Aarde in zes dagen gemaakt, er was een kosmisch ei en dat kwam uit, een goddelijke oerklank botste tegen zichzelf en bracht allerlei interacties voort, enzovoort.
Ik stel me bij dit gesprek graag voor dat Tiantai weerstaat aan de verleiding om zo'n antwoord te geven. Hij keert de vraag tegen zichzelf. Waar komt jouw vraag vandaan? Heeft ze iets te maken met waar het in de zen om gaat: toegang vinden tot een bevrijd leven? Waarom denk je daarvoor kennis over het ontstaan van het heelal nodig te hebben? Of ben je vooral geïnteresseerd in kosmologie? Sel je vraag dan aan kosmologen. Er is geen enkel reden om van de zen iets esoterisch te maken, iets dat een alternatief biedt als we de wetenschappelijke verklaringen om één of andere reden niet leuk genoeg vinden. Dat zou een gigantisch tijdverlies zijn.
* Tiantai Deshao (891-972).
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.