27 september
Case
Een leerling vroeg: “Wat zegt u over zin vinden in spreken?”
Baofu vroeg: “Welk spreken?”
De leerling keek neer en antwoordde niet.
Baofu zei: “Het zwaard van de werking is als een bliksem. Erover nadenken is zinloos.”
Kort
Waarom antwoordde de leerling niet: “Dit spreken?”
Iets langer
Er is in meditatieve tradities heel wat te doen over taal. Vaak wordt dan gezegd dat de taal tekort schiet. Dat ze ons gevangen zet in concepten, en dat we die concepten moeten leren overstijgen. Baofu's leerling stelt in een vraag in die zin. Maar Baofu wil meteen weten waar dit concreet over gaat. Per slot van rekening is stellen dat taal tekort schiet ook maar taal. Het is zelfs taal die veel meer het risico loopt om het contact te verliezen met ons werkelijk geleefde leven te verliezen dan onze gebruikelijke manier van spreken.
Baofu's uitsmijter verwerkt drie beelden. 'Werking' slaat op de gewoonte van Chinese denkers om te debatteren over de relatie tussen de 'essentie' van de dingen (wat ze zijn) en de werking van de dingen (hoe ze functioneren). Baofu trekt hier resoluut de kaart van de werking: het is beter om te kijken naar hoe onze woorden hier en nu werken, dan er abstracte theorieën over te bouwen. 'Zwaard' slaat een wijsheid die helder onderscheid kan maken, die knopen kan doorhakken. 'De bliksem' kan slaan op de inslag van een verlichtend inzicht – maar net zo goed op de hypervergankelijkheid van de dingen, die zo kort leven als een bliksem. Woorden zijn niet de vijand van de zen. Zolang we ze zien voor wat ze zijn: zwaarden, bliksems en werkingen.
*Baofu Congzhan (?-928).
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.