19 september
Case
Een leerling vroeg: “Hoe moeten we ons elk uur van de dag gedragen opdat we onze voorouders niet zouden verraden?”
Yunmen zei: “Geef je inspanningen op.”
De leerling vroeg: “Hoe zou ik mij inspanningen dan moeten opgeven?”
Yunmen zei: “Geef de woorden op die je zonet hebt uitgesproken.”
Kort
Verraad en trouw zijn niet los te denken van elkaar.
Iets langer
Met 'voorouders' worden zenmeesters uit het verleden bedoeld. Vaak worden die gemythologiseerd als de belichaming van zuivere zen. Die voorouders wil Yunmens* leerling dus trouw zijn. Hoe vermijdt hij hun zen te verraden? Als Yunmen antwoordt dat de leerling zijn inspanningen moet opgeven, lijkt hij een heel populaire versie van de zen te promoten. De spontane 'zen', zonder inspanningen, zonder moeite. De zen waarin je gewoon de Boeddha bent die je bent.
Maar in de tweede helft van het gesprek blijkt hij mogelijk wat anders bedoeld te hebben. Het ging er eerder over dat de leerling het maar beter uit zij hoofd haalt dat hij zijn voorouders niet zal verraden. Want echte zen is onophoudelijk creatief. Net zoals de zenvoorouders dat waren. We kunnen hen niet imiteren. We zullen opnieuw en anders creatief moeten zijn. Anders zouden we de voorouders pas echt verraden.
*Yunmen Wenyan (864-949).
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.