8 september
Case
Een leerling vroeg: “Wat is het uiteindelijke woord?”
Touzi zei: “Het woord dat je in het begin niet begreep.”
Kort
De weg begint niet alleen anders voor iedereen. Hij eindigt ook anders voor iedereen.
Iets langer
De vraag van de leerling suggereert dat 'verlichting', 'ontwaken' of 'bevrijding' op een welbepaald ding slaat. Dat het een vast doel is. Je ziet iets universeels in, dat voor iedereen en voor altijd hetzelfde is, en zo ben je ontwaakt, verlicht of bevrijd. De leerling vraagt Touzi of hij hem een glimp van daarvan zou kunnen ontsluieren. Dan weet de leerling tenminste in welke richting hij zijn zenpraktijk moet opsturen. Het klinkt als een zinnige vraag.
Maar dat is ze niet. Omdat ze vertrekt van een verkeerd beeld van de verlichting. Dat maakt Touzi met zijn antwoord duidelijk: het doel is afhankelijk van datgene dat je nu niet inziet. 'Ontwaken' is wakker worden uit een illusie. Dus wie zich bijvoorbeeld al te zeer afgesneden voelt van de wereld, kan ontwaken door een zekere eenheidservaring. 'Verlichting' is licht schijnen op een donker plekje. Dus wie zich bijvoorbeeld te nauw voelt in zijn leven, kan zo grondig door die vernauwing bekijken dat er een gevoel van grenzeloosheid opkomt. 'Bevrijding' is jezelf losmaken van iets dat je gevangen houdt. Dus wie bijvoorbeeld gevangen zit in het idee dat ontwaken en verlichting alleen maar over eenheids- of grenzeloosheidservaringen gaat, kan bevrijding vinden in heel andere ervaringen en visies.
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.