14 augustus
Een leerling vroeg Damei: “Wat is de essentiële betekenis van het boeddhisme?”
Damei antwoordde: “Er is geen essentiële betekenis.”
Yanguan hoorde over dit gesprek en zei: “Dit is een doodskist met twee lijken.”
Xuansha zei: “Yanguan was groot.”
Case
Wat betekent het dat zenleraren het niet eens zijn met elkaar?
Iets langer
Ondanks het populaire beeld van de zen-verlichting – waarin alles op mystieke wijze helder is, of de intuïtie volmaakt – blijken zenleraren het opvallend vaak oneens te zijn met elkaar. Dat dit zo prominent getoond wordt in de klassieke zenteksten vind ik best grappig. En verhelderend. Ook hier. Een leerling vraagt naar de essentiële betekenis van het boeddhisme. Damei zegt dat die er niet is. Dat klopt, want zodra je één ding tot essentie verklaart, ontstaat de neiging om de rest te verwaarlozen, of om van een levende praktijk een vaste theorie te maken. Maar Damei's tijdgenoot Yanguan heeft ook gelijk: vasthouden aan het idee dat er geen essentiële betekenis is, is net zo gevaarlijk. Het kan je doen geloven dat er niets is en dat niets wat uitmaakt. De hele vraag is een valkuil, of zoals Yanguan het uitdrukt, een doodskist voor je levende praktijk.
Enkele generaties later roemt Xuansha Yanguans antwoord. De zin of de betekenis van het boeddhisme ligt niet vast. Die wordt onophoudelijk gevormd door de beoefenaars in hun interactie met elkaar en de wereld. In hun overeenkomsten en in hun verschillen.
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.