11 augustus
Case
Daoxin bood zich aan bij Sengcan: “Meester, mag ik op uw mededogen vragen? Wat is de poort van de bevrijding?”
Sengcan vroeg: “Wie heeft jou vastgebonden?”
Daoxin zei: “Niemand heeft me vastgebonden.”
Daarop vroeg Sengcan: “Waarom zoek je dan bevrijding?”
Bij die woorden ervaarde Daoxin een groot ontwaken.
(Denkoroku)
Kort
Bekijk dat 'niemand' toch maar eens goed.
Iets langer
In de gebruikelijke lezing van dit gesprek wordt Daoxin inderdaad door niemand vastgebonden. Want eigenlijk, zo denken we dan, is Daoxin van nature vrij, net als iedereen. Maar alleen wie dat inziet, voelt die vrijheid ook echt. Deze lezing,zou je kunnen zeggen, is zen 1.0.
Maar als we dit tekstje langzaam en rustig op ons laten inwerken, is ook een andere lezing mogelijk. Zen 2.0, zeg maar. Een zenpraktijk die iets meer ingaat op Daoxins vraag naar mededogen. Want misschien ontwaakt hij hier wel tot het besef dat niemand hem letterlijk heeft vastgebonden. Maar zijn concrete gedragingen en denken staan wel degelijk onder de invloed van allerlei inwendige en uitwendige krachten, patronen en gewoontes. Die hebben lang niet altijd wijze resultaten. De krachten die op ons inwerken zijn bij iedereen anders. Iedereen heeft een andere mix van wijze en dwaze invloeden. In die zin is iedereen niet even vrij. Omdat niet iedereen op dezelfde manier onder invloeden staat. Het vraagt enig mededogen om daar rekening mee te houden. Maar als we die krachten en invloeden goed bekijken, kunnen we zien dat ze niet noodlottig zijn. Ze leggen ons niet helemaal vast. Rond elke kracht is er een ruimte van vrijheid. Ruimte voor alternatieven. Als we die ruimte durven te bewonen, proeven we onze vrijheid. Daarin durven te leven is de toegangspoort van de zen.
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.