3 juli
Case
Op een dag nam de Boeddha plaats op het spreekgestoelte. Manjusri sloeg op het hout met een hamer en zei: “Begrijp de leer van dharmakoning goed, zo is de leer van dharmakoning.” De Boeddha verliet het spreekgestoelte.
(Biyanlu)
Kort
Neen, hier staat niet dat woorden overbodig zijn.
Iets langer
Dit is heel zen. Heel Chinees ook. De historische Indiase Boeddha deed zulke dingen niet. Dit is ook overduidelijk een legendarisch verhaal. Manjusri is namelijk geen mens, maar een bodhisattva, een mythisch wezen dat zo vergevorderd is in zijn boeddhistische praktijk dat hij allerlei bijzondere krachten heeft ontwikkeld en voornamelijk nog andere bijstaat in hun zoektocht naar de verlichting. Zo hebben we bodhisattva Avalokitesvara al gezien, de verpersoonlijking van het mededogen. Manjusri symboliseert de overstijgende wijsheid.
In dit verhaal werkt Manjusri in de gemeenschap van de Boeddha als degene die het einde van de toespraken aangeeft door een hamer op een houten plaat te slaan. Deze keer kondigt hij het einde al nog voor de Boeddha iets heeft kunnen zeggen. De Boeddha is het eens met Manjusri en gaat stilzwijgend weer weg.
Natuurlijk is dit eerbetoon aan het woordeloze. Aan het feit dat je inspiratie kunt halen uit de observatie van hoe een verlicht mens loopt, zit of staat. Maar al te vaak worden deze verhaaltjes ingezet om een anti-intellectualisme te voeden. Alsof zen zijn vanzelf kom als je maar zwijgt en je concepten loslaat. Dan lezen we dit verhaal maar half. Want Manjusri spreekt wel degelijk. Hij zet ene ritueel (het slaan van het hout) in om een punt duidelijk te maken. Hij gebruikt concepten en woorden als "leer", "dharmakoning" en "goed begrijpen" om zijn punt duidelijk te maken. Wijsheid gebruikt alles om ons tot ontwaken te brengen. Er is geen enkele reden om woorden daarvoor te vermijden.
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.