20 juni
Case
Panshan zei tot zijn leerlingen: “In heel de wereld is er geen dharma. Waar zou je de geest dan vinden?”
(Biyanlu)
Kort
Stop het spelletje micro-macro!
Iets langer
'Dharma' kan verschillende betekenissen hebben. Meestal verwijst het naar de boeddhistische leer, maar soms ook naar de natuurwet, of de realiteit, of kleinste deeltje van de realiteit, of zelfs je maatschappelijke rol. Wat al die betekenissen verenigt is dat ze iets uitdrukking dat ondersteuning biedt voor ons leven. Een beeld van de realiteit. Bijvoorbeeld om richting aan ons leven te geven.
Als Panshan* zegt dat in heel de wereld er geen dharma is,” dan lees ik dat niet als een stelling dat er eigenlijk niets is. Maar dat we niet naar het heelal in zijn geheel moeten kijken om de zin van zen te vinden. Het maakt niet zoveel uit of ons macrokosmos inbeelden als materie, energie of bewustzijn. Als we op die manier naar zingeving zoeken, eindigen we hooguit met een vage fantasie, die zich verkoopt als diepe waarheid. Hetzelfde geldt voor onze geest. Onze microkosmos zeg maar. Als we binnen in onszelf de zin van ons bestaan zoeken eindigen we net zo goed met fantasieën en projecties.
Waar vinden we dan wel steun voor een zingevend leven? Dat vertelt Panshan hier niet.
* Panshan Baoji (720-814).
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.