18 juni
Case
Ding Shangzuo vroeg Linji: Wat is de essentie van het boeddhisme?”
Linji kwam van zijn zitplaats, greep hem, sloeg hem en duwde hem weg.
Ding stond stil. Een monnik die in de buurt stond zei: “Ding, waarom buig je niet?”
Toen Ding boog, werd hij plots verlicht.
Kort
Zen is een contactsport.
Iets langer
Linji hebben we al leren kennen als een zenleraar met een brutale stijl. Ik weet niet of de meppen die die hij uitdeelde echt hard waren. Heimelijk hoop ik dat dat nogal meeviel. Want, zoals we ook al hebben gezien, kon dat excentrieke gedrag makkelijk ontaarden in onzinnig roepen en meppen die het bewijs van een verlichte toestand hoorden te zijn. Maar hier wordt mijn aandacht door iets anders getrokken. De leerling ervaart een verlichting, niet zozeer op het moment waarop hij hij een mep krijgt, maar wanneer hij buigt.
Er wordt wat afgebogen in de zencultuur. Voor elkaar, voor je leraar, voor boeddhabeelden, voor je zitkussen, … het houdt niet op. En hoewel ook dat buigen kan ontaarden tot niet meer dan ceremonieel gedoe, kan het ons ook doordingen van het feit dat elke ervaring een ontmoeting is. En dat de kwaliteit van ons leven bepaald wordt door de kwaliteit en de spirit van onze ontmoetingen.
Ding Shangzuo vraagt naar de essentie van het boeddhisme. Linji maakt in zijn antwoord meteen duidelijk dat het over contact gaat. Dat doet hij behoorlijk ruw. Misschien om de vraagsteller wakker te schudden. Of om aan te geven dat het boeddhisme gaat over de vraag: hoe ga jij om met ontmoetingen, bijvoorbeeld, als die ruw zijn en je ego aan het wankelen brengen? Ga je door het lint? Of maak je er een moment van zenpraktijk van?
Het is de andere monnik die het verschil maakt. Ook hij maakt contact, door Ding eraan te herinneren dat de mep een formeel onderricht was, en het nu zijn beurt was om de ontmoeting af te werken. Na het antwoord van de leraar buig je en kauw je op zijn antwoord. Als Ding die buiging maakt, lijkt hi het plots te snappen. De essentie van het boeddhisme is zien dat alles contact is. En of je je leven kunt wijden aan het veezorgen ervan.
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.