17 juni
Case
Baozhi kwam met zijn staf naar Zhangjing. Hij liep drie keer rond Zhangjing's zitplaats, schudde zijn staf, zette hem op de grond en stond rechtop.
Zhangjing zei: “Goed.”
Baozhi ging naar Nanquan, liep drie keer rond Nanquans zitplaats, schudde zijn staf, zette hem op de grond en stond rechtop.
Nanquan zei: “Fout.”
Baozhi vroeg: “Zhangjing zei dat het goed was, waarom zegt u dat het fout is?”
Nanquan antwoordde: “Zhangjing is goed, maar jij bent verkeerd. Jij wordt door de wind heen en weer geslingerd. Daar komen brokken van.”
(Biyanlu)
Kort
Geëtaleerde zelfzekerheid is gemaskeerde onzekerheid.
Iets langer
Vroeger trokken zenmonniken vaak va tempel naar tempel, op zoek naar de meest geschikte leraar. Als een monnik bij een tempel aankwam, bood hij zich aan bij de leraar, en liep drie keer rond hem als teken van respect. Die gewoonte stamt uit het India van de Boeddha, waar dat de gebruikelijke manier was om een leraar te begroeten. Normaal gezien trekt de bezoeker zich na die rituele begroeting bescheiden terug op een zitplaats. Dat doet Baozhi dus niet. Hij blijft staan. Met zijn zenmonniken-outfit, met zijn staf en met zijn zelfverzekerdheid. Voor die branie leek de tempeloverste, Zhangjing, wel respect te hebben. Hoe excentriek ook, het gedrag werd goedgekeurd. In een strenge geritualiseerde cultuur als China van die tijd kon het lef om uit de band springen inderdaad een teken van volwassen vrijheid zijn.
Maar als Baozhi net hetzelfde doet bij Nanquan, krijgt hij het deksel op de neus. Iets in Baozhi's gedrag doet Nanquan inzien dat Baozhi iets te veel uit was op erkenning. Hij trok van tempel naar tempel om zijn succesnummertje te herhalen, om zich telkens opnieuw te laten bevestigen als grote zenkerel.
Dat is geen zelfzekerheid. Dat is eindeloos smeken om aandacht. Het kan zijn dat je daarin verzeild geraakt.
Als bevrijd gedrag als een trucje herhaald wordt, verliest het zijn bevrijdende kracht. Een flauwe kopie van jezelf worden is geen zenleven. Het gaat stinken. Je omgeving ruikt die stank doorgaans sneller dan jijzelf. Ook al heeft lang niet iedereen de moed om je dat te vertellen, zoals Nanquan dat gelukkig wel deed bij Baozhi .
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.