25 mei
Case
Toen Shenshan aan het naaien was, vroeg Dongshan: “Wat ben je aan het doen?”
Shenshan zei: “Ik ben aan het naaien.”
Dongshan vroeg: “Hoe is jouw naaien?”
Shenshan zei: “Tijdens het naaien is bijna elke steek hetzelfde.”
Dongshan zei: “Wij reizen al twintig jaar samen. Is dit alles wat je kunt zeggen? Komt er niets anders bij kijken?”
Shenshan zei: “Wat denk jij dan, oude leerling?”
Dongshan zei: “De hele aarde lijkt wel in vlammen uit te barsten.”
(Shinji Shobogenzo)
Kort
Wat je met hart en ziel doet, bezielt je hele wereld.
Iets langer
Naaien hoort tot de dagelijkse realiteit van zenmonniken. Ze worden bijvoorbeeld verondersteld hun bovenkleed zelf te maken, en zo'n kleed bevat tienduizenden steekjes. Bovendien waren monnik in de loop van de geschiedenis vaak heel arm en zat ze vaak de gaten in hun kleed te herstellen. Als Shenshan zit te naaien, doet hij dus iets heel gewoons. Toch vraagt Dongshan wat hij doet. Shenshan zegt stomweg dat hij aan het naaien is. Dat kan Dongshan natuurlijk zelf wel zien. Dongshan wil weten wat dat naaien met Shenshan doet. Wat is de zen van Shenshan terwijl hij zij dagelijkse karweitjes opknapt?
Shenshan trekt de concentratie-kaart. Hij zegt dat steek na steek een gelijkmoedigheid ontstaat, een rust. Zo maakt het niet zo gek veel uit wat hij precies doet. Hij doet het gewoon, zonder doel, zonder streven. Heerlijk. Very Zen.
Toch is Dongshan teleurgesteld dat Shenshan, met wie hij al twintig jaar zen beoefent, alleen maar over rust kan praten. Hij trekt een heel andere kaart. “De hele aarde lijkt wel in vlammen uit te barsten.” Wat dat ook moge betekenen, voor rust kan het niet staan. Het zou kunnen dat Dongshan wijst op het leed in de wereld. Als de wereld in brand staat, dan is beetje rustig zitten wezen toch maar een beperkte reactie. Mag van een verlichte monnik niet meer mededogen verwacht worden, in plaats van alleen maar zelfgenoegzaam rustig zitten wezen?
Of misschien Dongshan bedoelt het heel anders: zen-aandacht voor wat je hier en nu aan het doen bent, maakt niet alleen maar rustig. Het installeert ook een vurigheid, een blij enthousiasme. Er is nooit en moment of een toestand waarin je geen zen kunt beoefenen. En dat doet je hele leven opvlammen met zin én zingeving.
Shenshan's en Dongshan antwoorden vormen samen een zenleven, waarin tegelijkertijd gewerkt wordt aan het vermogen om bijzonder rustig én bijzonder laaiend te zijn.
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.