23 mei
Case
Op een dag vroeg een leerling aan Huineng: “Wat voor iemand begrijpt het fundamentele principe van uw meester?”
Huineng zei: “Iemand die het boeddhisme begrijpt, begrijpt dat.”
De leerling vroeg: “Begreep u het, meester?”
Huineng zei: “Neen, ik begreep het niet.”
De leerling vroeg: “Waarom begreep u het niet?”
Huineng zei: “Ik begrijp het boeddhisme niet.”
Kort
Ga aan de slag met wat je begrijpt. En weet dat je ontzettend veel niet begrijpt. Zo werkt het.
Iets langer
Huineng* is een legendarische zengrootmeester. Zenverhalen geven hem graag weer as iemand die op intuïtie leeft en lesgeef en alle kennis overstijgt. Commentatoren van dit verhaaltje stellen soms dat Huineng niet echt zegt dat hij het boeddhisme niet begrijpt – want hij hoot de grootste zenmeester ooit te zijn geweest. Eigenlijk zegt hij hier dus, stellen de commentaren, dat zijn inzichten uit een directe intuïtief aanvoelen voortkomen, niet uit boekenkennis.
Maar dat is niet wat er staat.
Stel je voor dat Huineng wel degelijke meent wat hij zegt. In zijn tijd bestaat het boeddhisme al dertien eeuwen. Er zijn er ont-zet-tend veel boeddhistische teksten en commentaren geschreven. Die zijn vaak moeilijk. Soms spreken ze elkaar zelfs tegen. Hoe normaal is het nit om te erkennen dat je ze niet allemaal begrijpt. Maar een zenleven hoeft niet pas te beginnen nadat je het hele boeddhisme begrepen hebt. Je werkt met wat je aangereikt krijgt. Tekstflarden, mondeling onderricht, je eigen praktijk en ervaringen, gesprekken, vragen met anderen, allerlei situaties, conflicten.... Zo vormt ieders zenweg zich. Daarin een fundamenteel principe zoeken is maar een poging om de rijkdom van die bronnen te herleiden tot één woord. Doodzonde.
*Dajian Huineng (638-713).
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky en Mastodon.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.