21 mei
Case
Guizong was het gras aan het snijden. Een leraar van een andere tempel kwam hem op bezoeken. Op dat moment zagen ze een slang in het gras naderen. Zonder aarzelen sneed Guizong de slang met zijn sikkel in tweeën.
De andere leraar zei: “Ik kwam u opzoeken omdat u zo'n goede reputatie hebt, maar nu zie ik dat u toch maar een botte monnik bent.”
Guizong vroeg: “Wie is hier bot, ik of u?”
De andere leraar zei: “Wat bedoelt u dan met bot?”
Guizong stak zijn sikkel in de grond, met het handvat eerst.
De andere leraar zei: “Wat is dan niet bot?”
Guizong deed alsof hij een slang doodde.
De ander leraar zei: Misschien hebt u gelijk, ik zal uw voorbeeld volgen.
Guizong zei: Je mag mijn voorbeeld wel een tijdje volgen, maar weet u wel waarom ik die slang heb gedood?”
De andere leraar zei niets.
Kort
Toch jammer voor die slang.
Iets langer
Boeddhistische monniken horen geen dieren te doden. Toch is dit het allereerste wat Guizong doet als een zenleraar hem komt opzoeken. Daarmee schendt hij nog een culturele regel die vereist dat zenmonniken elkaar uitgebreid formeel begroeten. De bezoeker vraagt zich af of Guizong niet gewoonweg één van die valse meesters is die verlichting verwarren met bot en ongepast gedrag. Die vond je in het toenmalige China overal. Zoals bij ons vandaag.
Guizong doet inderdaad eerst alsof hij zo'n wildeman is en steekt zijn sikkel in de grond. Een absurd gebaar. Dan doet hij alsof hij de slang opnieuw doodt. Allemaal vreemde dingen die de bezoeker doen twijfelen of hij Guizong toch niet zal volgen.
Pas dan komt Guizong met zijn echte antwoord op de proppen: hij doodde de slang niet omdat hij als 'verlicht' mens alle regels aan zijn laars laps. Hij zag dat de slang op het punt stond de andere leraar te bijten. Dus moest hij heel snel reageren. Wat is op dat moment dan het juiste? Een mens laten sterven? De slang doden? Is er een andere optie? Guizong moet in dat superkorte moment ingeschat hebben dat de slang doden het beste was wat hij kon doen.
Het is makkelijk om en ideaal van morele zuiverheid te koesteren. Maar in ons concrete leven moeten we concrete beslissingen nemen. Dat vraagt aandacht, oog hebben voor de situatie, onze intenties goed belichten, wijsheid en zinnige leefregels voor ogen houden, en dan actie durven ondernemen om hier en nu leed te verminderen. Dat vormt allemaal een goed richtsnoer voor ons leven. Maar onfeilbaar zijn we nooit.
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.