19 mei
Case
Dongshan zocht Longshan op, die alleen in de bergen leefde.
Hij vroeg hem: “Waarom bent u hier op deze berg komen wonen?”
Longshan zei: “Ik zag twee klei-stieren, die almaar met elkaar vochten, in zee belanden. Sindsdien is er van hen niets meer gehoord.”
Kort
Er is een tijd voor de berg, en een tijd voor de vallei.
Iets langer
Longshan is een eerder zeldzaam geval van een zenleraar die helemaal alleen woonde. Meestal maken boeddhistische leraren er een punt van om contact te blijven houden met de wereld. Dongshan, die een bekend leraar was, zocht op een dag de eenzaat op. Hun gesprek is ingewikkeld en lang. Het stukje hierboven is het slot. Dat levert een opvallend en ietwat raar beeld op.
Kleien stieren maakten deel uit van Chinese landbouwrituelen, waarop de figuren met een zweep geslagen werden. Longshan maakt het beeld ingewikkelder door de stieren met elkaar te laten vechten. Wat dat precies inhoudt, weet ik niet, maar het levert in elk geval een beeld op van druk en spanning. Het lijkt erop dat uitwendige spanning (de zweep) inwendige spanning (de stieren die met elkaar in de clinch liggen) voor Longshan op een gegeven moment te groot waren en dat hij zich heeft teruggetrokken. Hij zocht een manier om die aanhoudende druk, en die aanhoudende verscheurdheid te bedaren. Ik denk dat we ons daar allemaal wel in kunnen vinden, vandaag.
Wat gebeurt er met kleien stieren als die in zee belanden? Ze lossen op. Het is een beeld van grote rust. Heeft hij zijn problemen opgelost? Heeft hij er lang over nagedacht? Heeft hij een analyse gemaakt? Blijkbaar niet. Hij heeft het gevecht aangezien, er niet op gereageerd, niet wetend hoe hij het moest oplossen, maar na een tijd gemerkt dat de strijd verdwenen was. De 'zee' was mogelijk een meditatieve aandacht die de dingen ziet opkomen en laat gaan zoals ze komen en gaan. Zo kon Longshans 'burn-out' oplossen.
Hoe zen is dit nu? Dat is de vraag, lijkt me. Er zijn inderdaad dingen die ons helemaal kunnen opvreten, en die we maar niet opgelost krijgen. Soms lossen die dingen vanzelf op door ze lang genoeg ruimte te geven. Door ons lange tijd gewoonweg slecht te voelen en daarin te rusten. Dat is wat Longshan doet en hier zo mooi beschrijft.
Maar mogelijk vertelt dit verhaal ook dat Longshan daarin een beetje overdrijft. Hij doet met zijn leven niets anders dan wat rustig zijn op zijn berg. Het is moeilijk om iemand te bekritiseren, omdat we uiteindelijk nooit genoeg weten van andermans leven. Maar als beeld van een zenleven is verdwijnen in een zee van rust misschien toch wat beperkt. Het is in elk geval niet wat onze verscheurde en verscheurende wereld vandaag nodig heeft als laatste woord. Dongshan zocht Longshan op en ging weer van he weg, om zijn leven verder te zetten. Dongshan werd iemand die een grote invloed zou hebben op de hele verdere zenwereld. Van Longshan kennen we dit ene verhaaltje.Verder hebben we ook van hem niet meer gehoord. Toch een beetje jammer.
Wat is het juiste moment om op j berg te kruipen? Wanneer en hoe keer je terug van je berg? Dat zijn belangrijke zenvragen..
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky en Mastodon.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.