13 mei
Case
Stilzitten met je lichaam is makkelijk. Stilzitten met je geest is moeilijker. Omdat we bang zijn in een leegte te vallen.
(Huangbo)
Kort
We laten zoveel minder vallen dan we denken.
Iets langer
Huangbo was een heel invloedrijke negende-eeuwse Chinese zenleraar. Hij drukte zich graag mysterieus en soms onbegrijpelijk uit, maar hier gaat hij helemaal voor de eenvoudige helderheid. Stilzitten met je lichaam is relatief gemakkelijk, zegt hij. In het begin, als je leert mediteren, lijkt het misschien alsof dat de grote uitdaging is. “Ga ik dat wel kunnen, zo lang stil blijven zitten?” Maar doorgaans valt dat nogal mee. Ook als het wat lastiger wordt op het zitkussen, kom je er vanzelf achter dat je ook dan rustig en onbeweeglijk kunt blijven zitten.
Maar die geest! Hoeveel moeilijker is het niet om die stil te krijgen!
Dat heeft onder andere te maken met een verkeerd idee van wat een stille geest is: het hoeft niet per se over een gedachteloze geest te gaan, of een geest die zo geconcentreerd is dat we nog nauwelijks iets waarnemen. Zulke toestanden bestaan, en ze kunnen ons helpen, maar ze zijn niet het streefdoel. Er zijn meer dan genoeg indrukwekkende meditatiebeoefenaars die nooit tot zo'n lege geest zijn gekomen. Een stille geest gaat eerder over een geest die zich opent als een welwillende ruimte, waar allerlei dingen kunnen passeren, zonder dat we er ons mee identificeren. Als een stille hemel die allerlei dingen kan bevatten: vogels, wolken, regen, hemellichamen, wind,...
Een andere reden waarom het moeilijker is om tot een stille geest te komen, is dat we onze meditatie makkelijk overschatten. We denken iets te snel dat onze geest tot bedaren is gekomen. Maar als we doorzetten met onze meditatie en eerlijk zijn, ontdekken we onophoudelijk weer dat er toch dingen zijn die we zitten vast te houden, af te wijzen of na te streven. Dingen die we tevoren helemaal niet doorhadden. Denkbeelden over meditatie, een ademhaling die we proberen te controleren, emoties die weggeduwd worden, een bepaald effect waar we op zitten te hopen Het kan akelig voelen om ook dingen te moeten lossen. Maar daar voorzichtig en subtiel mee experimenteren, kan een hele mooie meditatie opleveren. Het lijkt dan alsof je ontdekt dat we ons met honderden kleine handjes aan een wand vasthouden, en die één voor één voorzichtig durven los te laten. Om te merken dat we die wand misschien niet nodig hebben. Dat is een hele opluchting.
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky en Mastodon.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.