2 mei
Case
Als jonge zenleerling mediteerde Mazu de hele dag. Meester Nanyue vroeg hem waarom hij mediteerde.
Mazu zei: “Om een Boeddha te worden.”
Nanyue nam een stukje tegel en begon erop te wrijven.
Mazu vroeg hem waarom hij op die tegel zat te wrijven.
Nanyue zei: “Ik wil er een spiegel van maken.”
Mazu vroeg verward: “Hoe kun je nu hopen een spiegel te maken door op een tegel te wrijven?”
Nanyue antwoordde: “En hoe kun jij nu hopen een Boeddha te worden door gewoon stil te mediteren?”
Kort
Er is geen simpele toverformule om zen te zijn. Echt niet.
Iets langer
Nanyue lacht de jonge Mazu* een beetje uit, omdat hij geobsedeerd is door meditatie. Alsof er in een zenleven niets anders zou bestaan dan stilzitten. In de zen wordt vaak een héél grote nadruk gelegd op meditatie, maar die nadruk kan leiden tot het idee dat zenmeditatie een soort van toverformule is die alles zal oplossen. Dat is geen verlichting, maar fetisjisme. Dat werkt even slecht, zegt zijn leraar Nanyue** als een tegel tot een spiegel proberen te wrijven. De meeste mensen moet je aanmoedigen om te mediteren, om het tenminste een tijd lang intensief te proberen. Mazu was een uitzonderlijker geval dat moet aangemoedigd worden om ook iets anders te doen
Zodra we de hele zenpraktijk herleiden tot één ding, zitten we tegels op te wrijven om er tevergeefs een spiegel van te maken. Of het nu gaat om meditatie, rituelen, mantra's chanten, morele leefregels naleven, teksten bestuderen, of dagelijkse zennotities maken,... het zal niet tot een spiegel leiden. Zen is intiem en subtiel verweven met het hele leven. Zen heeft elk uithoekje van ons leven te raken om in een spiegel te kunnen veranderen, waarin we onze boeddha kunnen zien. Daarom beoefenen we het in om het even welke houding, en in om het even welke activiteit.
* Mazu Daoyi (709-788).
** Nanyue Huairang (677-744).
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.