3 januari
Case
Danxia vroeg Furong: “Wat is de ene zin die de wijzen sinds oudsher overdragen?”
Furong antwoordde: “Als je denkt dat het een zin is, begraaf je onze traditie.”
Bij deze woorden ervaarde Danxia een groot ontwaken.
(Denkoroku)
Kort
Alles herleiden tot één ding is een vorm van wereldvreemdheid.
Iets langer
Toen de Chinese zenboeddisten Danxia (1064-1117) en Furong (1043–1118) dit gesprekje voerden, was het boeddhisme al anderhalf millennium oud. In die tijd waren ontzettend veel boeddhistische teksten geschreven, die mekaar soms behoorlijk tegenspraken. Dat kan frustrerend zijn voor wie wil weten waar het boeddhisme nu eigenlijk echt voor staat. Danxia lijkt ook gefrustreerd te zijn. Hij wil zo snel mogelijk de verlichting bereiken, en wil meteen doorstoten tot de ene kernachtige waarheid van het boeddhisme. Wat is deus ene zin waar het allemaal om draait? Gelukkig geeft Furong hem die zin niet. Want die bestaat niet.
We kunnen Furongs antwoord als een opmerking dat het boeddhisme niet om woorden gaat, maar om woordeloze ervaringen. Dat daarom stille meditatie zo belangrijk is. Maar er is ook een andere mogelijkheid. Misschien zegt Furong hier net dat het onzinnig is om het boeddhisme in één zin samen te vatten, omdat er zo ontzettend veel waardevolle zinnen te rapen vallen. En dat het daarom al te jammer zou zijn om er maar één van te gebruiken.
Met zijn vraag toont Danxia zich te ongeduldig. Vandaag zou hij misschien fan zijn geweest van memes op social media. Ook die doen graag alsof ze ons bestaan kunnen vatten in een one-liner. Alles in één zin samenvatten is een ondeugd die erin slaagt zich te verkopen als superieure wijsheid. Maar het etaleert hooguit onze intolerantie voor de meerkleurigheid van ons bestaan.
(Voor de hele reeks, zie hier.)