9 december
Case
Een leerling vroeg: “Waarom heb ik de boeddhageest niet?”
Shitou antwoordde: “Omdat je geen mens wil blijven.”
Kort
Ontwaken is wat anders dan onze rug keren naar de realiteit.
Iets langer
Shitou's* leerling krijgt te horen van zijn leraar dat hij de boeddhageest mist. Dat is vreemd, want in zenkringen is het eerde bon ton om te zeggen dat iedereen die geest heeft. Maar iets in het gedrag van de leerling moet Shitou hebben doen vermoeden dat hij die Boeddhageest en dus het hele idee van verlichting of ontwaken verkeerd begrepen had.
Zoals Mazu al eerder zei, is het motto dat iedereen de boeddhageest heeft een manier om een onterecht gebrek aan zelfvertrouwen weg te nemen. Misschien denk je dat je maar niks bent, maar natuurlijk kan iedereen de weg van de Boeddha bewandelen en daar grenzeloos beter van worden. Shitou pakt hier echter een ander gebrek aan vertrouwen aan: een wantrouwen in de gewone realiteit. Alsof verlichting of ontwaken iets is dat ons toegang moet verschaffen naar een andere, hogere, of diepere realiteit, omdat alleen daar verlichting is te vinden. En dat, als we het stellen met de gewone realiteit, er geen verlichting mogelijk is, of er geen zin in het leven gevonden kan worden. Voor Shitou is het net andersom. Wie niet echt helemaal wil doordringen in zijn menszijn - omdat we dat nu eenmaal zijn - schiet voorbij aan de kans op verlichting.
*Shitou Xiqian (700-790).
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.