30 november
Case
Een leerling vroeg: “Waar kan iemand die geheel vrij van schaamte is gevonden worden?”
Zhaozhou zei: “Die vind je hier niet.”
De leerling vroeg: “Wat als zo iemand plots zou opduiken?”
Zhaozhou zei: “Haal hem hier weg!”
Kort
Shame on you.
Iets langer
De vraag van vandaag is nagenoeg dezelfde als die van gisteren. Zhaozhou's* antwoord is nagenoeg het tegendeel van dat van gisteren. Ziedaar de zenliteratuur: wie A zegt, moet ook niet-A zeggen. Misschien ligt dat verschil aan het gebrek van context. Mogelijk liep de leerling van gisteren gebukt onder een schaamtegevoel en hinderde hem dat om zich echt aan de zenpraktijk te geven. Nu lijkt de vraag uit een heel andere context te komen, want nu benadrukt Zhaozhou het grote belang van schaamte voor een goede praktijk. Want hoewel schaamte ons inderdaad kan neerdrukken, is een gebrek aan schaamte even nefast voor onze zenweg. Schaamte voor het niet opnemen van verantwoordelijkheden die we wel zouden kunnen opnemen. Schaamte voor het niet belichamen van aspecten van het ontwaken die we wel zouden kunnen belichamen. Schaamte voor het niet verzorgen van een praktijk die we wel zouden kunnen verzorgen. Dat soort schaamte kan een geweldige stimulans zijn om meer in lijn te zijn met de zenmens die nu al in ons leeft.
* Zhaozhou Congshen (778-897).
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.