29 april
Case
Een oude monnik zei tot Baizhang: "Ik ben geen mens, maar een vos. Lang geleden was ik een boeddhistisch leraar. Een leerling vroeg me of ontwaakte mensen nog in oorzaak en gevolg vervallen. Ik zei dat ze daar niet langer in vervielen. Door die fout werd ik eindeloos vaak herboren als een vos. Alstublieft, meester, red mij."
Baizhang zei: “Negeer oorzaak en gevolg niet.”
De vos had een verlichtingservaring en ging weg. Weinig later vonden Baizhang en zijn leerlingen zijn kadaver op het tempeldomein en begroeven hem als een monnik.
(Mumonkan)
Kort
Het meest evidente wordt nog het vaakst uit het oog verloren.
Iets langer
In de boeddhistische mythologie is een reïncarnatie als dier werd als iets pijnlijks, omdat dieren een bijzonder moeilijk leven hebben. In China en Japan waren vossen daarenboven boze geesten. Dus eals en zenleraar eindeloos opnieuw herboren wordt als een vos, heeft wat op zijn kerfstok. Zijn grote fout was dat hij een populair verkeerd idee van de verlichting niet tegenging maar juist verspreidde.
Van het verlichting wordt soms iets heel vreemds gemaakt. Alsof een verlicht mens plots niet meer onderhevig is aan de wetten van de realiteit. Alsof we dan helemaal vrij zijn, en onze handelingen geen gevolgen meer voor ons hebben. Dat is geen boeddhistische verlichting. Dat is consumentisme op speed: vrij zijn is gewoonweg onze zin doen, en zo is het leven altijd leuk en gezellig. In de praktijk levert dat een miserabel klein verslaafd leven op.
Om de vos uit zijn ellende te helpen, zegt Baizhang alleen maar iets wat de vos zelf had kunnen bedenken: "Negeer oorzaak en gevolg niet.” Hoewel de vos goed genoeg wist waarom hij in een vos was veranderd, leek hij nog altijd te hopen op een miraculeuze ontsnapping. Ik weet niet of reïncarnatie of vossengeesten bestaan. Maar dit verhaal is een prachtig beeld voor hoe ons consumentisme ons doet vergeten dat wij dieren zijn, verbonden aan een organische planeet. Als we vergeten dat we tot die vervlechting behoren, is de prijs vele generaties lang te voelen. De enige manier om ons daarvan te bevrijden is de ontwaken tot het feit dat die vervlechting werkelijk de grond van ons bestaan is. En de basis van onze bevrijding.
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky en Mastodon.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.