12 april
Deze reeks verlaat Facebook binnenkort uit morele overwegingen. Gelieve ze op Bluesky verder te volgen.
Case
“Je moet een geest als de Aarde opwekken.”
(De Boeddha)
Kort
Onthechting is maar de helft van het verhaal.
Iets langer
Het is gemakkelijk om deze raad van de Boeddha verkeerd te begrijpen. Het lijkt alsof hij hier een ecologische boodschap predikt. Dat we één moeten zijn met de Aarde, zodat we er beter voor kunnen zorgen. Maar als je leest wat de Boeddha er zelf mee bedoelde, zie je dat het over wat anders gaat. Hij legt zijn beeld namelijk als volgt uit:
“De Aarde ontvangt alles, of het nu zuiver of onzuiver is; of het nu uitwerpselen of urine zijn, of om het even wat vuil en walgelijk is. Maar ze denkt daarbij niet “Dit is aantrekkelijk, dit is afstotelijk”'. Zo zou jullie praktijk ook moeten zijn.”
Het beeld van de Aarde als moreel voorbeeld omdat die zich niets aantrekt van vervuiling valt moeilijk te lezen als een oproep om ecologische actie te ondernemen. Zo bekeken is je inzetten voor de kwaliteit van onze leefomgeving, en je verzetten tegen de verkwanseling van het leven op Aarde eerder een teken je niet zo zen bent. Gewoon aanvaarden wat is, dat zou dan wel zen zijn.
Ik ben natuurlijk niet eerlijk hier. In de tijd van de Boeddha was er nog lang geen sprake van onze klimaatverandering. En natuurlijk is het soort van onthechting dat hier predikt ook, van groot belang om rustig en beter naar onze levensomstandigheden te kijken. Maar er is wel degelijk een manier waarop de raad van de Boeddha letterlijk opvolgen tot een ecologisch ontwaken kan leiden.
Want stel dat we inderdaad gaan zitten en een geest als die van de Aarde opwekken. En het tot ons laten doordringen dat de Aarde het zich inderdaad niet aantrekt dat we door een klimaatverandering trekken die de levensomstandigheden ernstig zal verstoren. Dat ze ons niet zal behoeden voor de politieke spanningen die die veranderingen met zich zullen meebrengen, en we door een gebrek aan grondstoffen steeds gemener tegen elkaar zullen doen. Omdat het voor de Aarde inderdaad niets uitmaakt wat er met ons gebeurt. Dat het de Aarde een worst zal wezen of er leven is of niet. Als we dat werkelijk tot in onze poriën laten doordringen door zelf zo te kijken, zullen we beseffen dat we van de Aarde geen hulp of redding kunnen verwachten. En dat het dus werkelijk helemaal van ons zal afhangen. Of nog specifieker: dat het allemaal zal afhangen van wie de noblesse heeft om het zich wel aan te trekken. Diegenen voor wie 'zen' niet betekent dat je wegloopt van alle moeilijkheden, onder het mom van een overstijgende aanvaarding. Diegenen voor wie 'aanvaarding' betekent dat we onze plaats en onze verantwoordelijkheid in wat er op Aarde gebeurt ten volle omarmen. En daarnaar handelen. Of een ander dat nu zen vindt of niet.
Deze reeks verlaat Facebook binnenkort uit morele overwegingen. Gelieve ze op Bluesky verder te volgen.
Voor de hele reeks, klik hier.
Als je deze teksten ook in de praktijk wil brengen, kun je deelnemen aan de online ZIT-sessies.