17 maart
Case
Huineng vroeg: “Hangt het af van praktijk en verwezenlijking?”
Nanyue zei: “Het is niet dat er geen praktijk en verwezenlijking zijn, maar ze zijn niet bezoedeld.”
Kort
Verlicht zijn is verlicht handelen.
Iets langer
Dit is het vervolg op het gesprek tussen Huineng* en Nanyue** dat ik gisteren begon te bespreken. Huineng vroeg hem wat er zo kwam aangelopen. Na lang nadenken had Nanyue geantwoord: “Zeggen dat een ding is, zou de bal misslaan.” Geen slecht antwoord, maar Huineng wil nagaan of Nanyue niet gewoonweg met een zencliché heeft geslingerd. Begrijpt hij zijn eigen antwoord wel in de praktijk? Dus stelt Huineng een véél moeilijkere vraag: “Hangt het af van praktijk en verwezenlijking?”
Dit is een instinker van formaat. Want misschien gelooft Nanyue wel dat, aangezien hij inziet dat hij een wolk van interacties is, er ook geen problemen meer zijn. Dat hij heimelijk denkt “Alles is interactie, niets is een ding, dus hoera, alles en iedereen is verlicht.” Helaas is dat een vrij algemeen voorkomende neiging onder mediteerders.
Gelukkig was Nanyue uit ander hout gesneden. Zijn antwoord kwam niet uit een boekje, of uit een paar fijne meditatiemomenten. “Natuurlijk is er praktijk en verwezenlijking. Ik heb hier net acht jaar zitten wroeten op uw vraag. Intens. Op leven en dood. Maar waar ik op ben uitgekomen is dat die twee niet bezoedeld zijn.”
Niet bezoedeld' is fuzenna in het Japans. Het kan ook worden vertaald als 'niet gescheiden'. In Nanyues intense praktijk, zijn de praktijk en de verwezenlijking, het middel en het resultaat niet meer gescheiden. Er is niet eerst de praktijk en dan de verlichting. De praktijk is zelf verlichtend. Dat is zijn grote antwoord. En het is van buitengewoon belang. Want er is geen andere verlichting dan de manier waarop je aan zen doet, waarop je leeft, waarop je handelt.
Zodra je het doel en de middelen scheidt, worden ze beide bezoedeld. Als het doel de middelen heiligt, vreet het middel het doel op. Dan krijg je bijvoorbeeld een mensheid die de bron van leven op Aarde vernietigt om een fijner leven op Aarde te leiden.
* Dajian Huineng (638-713).
** Nanyue Huairang (677-744).
Voor de hele reeks, klik hier.