18 december
Case
Een leerling vroeg: “Wat als alle beenderen verpulverd zijn en er alleen nog de eeuwigdurende geest er is?”
Zhaozhou zei: “Het waait vanochtend weer stevig.”
Kort
Niets gaat zo snel voorbij als de eeuwigheid.
Iets langer
Zhaozhou's* leerling stelt een vraag over de verre toekomst, over een tijd waarin alle leven uitgedoofd is, alle sporen ervan verdwenen zijn en de aarde zelf opgelost is. Wanneer alles teruggekeerd is naar wat hij 'de ene geest' noemt, datgene waaruit alles voortkomt. Wat blijft er in de verre toekomst over van het boeddhisme?
Het wekt ondertussen wellicht geen verbazing dat Zhaozhou weinig opheeft met zo'n vragen. In plaats van speculaties te maken over een verre toekomst, richt hij zich op het moment waarop de vraag gesteld wordt. Blijkbaar stond er toen een stevig windje. Willen we iets weten over de eeuwigdurende geest? Dat wil zeggen: willen we iets opvangen van wat 'verlichting' betekent? Dan moeten we de relatie aangaan met wat we nu ervaren.
Dat betekent niet dat wie zich met zen bezighoudt geen uitstaans met de toekomst heeft. Zeker in onze tijden, waarin stevige winden een symptoom zijn van de klimaatopwarming, hebben we ons wel degelijk zorgen te maken over wat komt, en wat er eraan kunnen doen. Zhaozhou's uitspraak betekent: verlies geen tijd. Doe wat nu te doen is. Wat het boeddhisme betekent als de aarde er niet meer is, is een loze vraag. Het is zelfs een loze vraag om te vragen wat het boeddhisme binnen vijftig jaar zal betekenen. Dit zijn nu onze omstandigheden, vandaag, en daarop reageren we zo goed als mogelijk met ons boeddhisme. Nu.
*Zhaozhou Congshen (778-897).
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.