1 februari
Case
Een monnik vroeg aan Zhaozhou: “Wat is Zhaozhou?”
Zhaozhou antwoordde: “Noorderpoort, oosterpoort, zuiderpoort, westerpoort.”
Kort
Zen is je leren te openen èn sluiten voor en naar de wereld.
Iets langer
Om dit vreemde antwoord te duiden, moeten we twee dingen weten. Ten eerste is Zhaozhou niet alleen de naam van een zenleraar, maar ook van een stad. Die stad had een omwalling, met in elke windrichting een poort. Ten tweede functioneert een traditionele zenleraar als de vertegenwoordiging van het zenideaal. Doorgaans weten leraren best wel dat ze niet echt volmaakt zijn. Dat hun vertegenwoordiging van dat ideaal een rol is, een functie. Af en toe vergeten leraren of leerlingen dat, en dan treedt de guru-val in werking.
Als je die twee dingen bij elkaar brengt, vraagt de leerling naar de manier waarop Zhaozhou leraar is: hoe helpt hij anderen om de zenweg te bewandelen? Zhaozhou vergelijkt zijn leraarschap met de poorten van een stadsmuur. Poorten regelen de interactie tussen de binnenkant (de binnenstad) en de buitenkant (de buitenwereld). Als kwalijke invloeden van buitenaf de stad bedreigen, gaan de poorten dicht. Komen er heilzame invloeden aankloppen, dan gaan de poorten open.
Zen kan ons helpen om ons te openen voor goede invloeden van buiten, en ons af te wenden van onheilzame invloeden. En om het verschil te zien. Zen helpt ons ook om de buitenwereld niet te veel last te laten hebben van onze eigen idiote kanten. En eerder onze heilzame invloeden te verspreiden. Naar het noorden, het oosten, het zuiden en het westen.
* Zhaozhou Congshen (778-897).
Voor de hele reek, klik hier.