9 november
Case
Foyan zei tot zijn leerlingen: “Wat is de oorspronkelijke persoon? Overal hebben leraren en monniken gezegd dat hij geen gezicht heeft, dus waar kun je die ontmoeten? En zelfs als je begrijpt wat ik hier zeg, hoe ga je dit zelf verwezenlijken?”
Kort
Foyan gaat zitten in de basisverwarring van het boeddhisme.
Iets langer
De historische Boeddha* noemde zijn leer de leer van het niet-zelf. Tegelijkertijd legt het boeddhisme grote nadruk op zelfonderzoek en op het feit dat iedereen toch zelf moet ontwaken. Wat is dan dat zelf of niet-zelf dat we horen te zien in onze praktijk? Wat is het zelf dat ons hoort te bevrijden? Foyan** masseert die verwarring hier met zijn uitspraak. Hij geeft geen enkele uitleg. Hij citeert enkel maar een oude uitspraak, die zijn leerlingen ongetwijfeld allang kenden: “Je oorspronkelijke zelf heeft geen gezicht, dus waar kun je dat ontmoeten?”
Als we te gemakkelijk antwoorden: “Nergens, want het zelf bestaat niet”, stoppen we te snel met zelf te kijken hoe het nu echt zit. Zo is ons antwoord misschien wel juist, maar krachteloos, want enkel theoretisch.
Als we wel blijven zoeken naar iets dat zou lijken op een 'waar zelf', blijven we ons een rad voor ogen draaien dat ons verhinderd om te zien wat er wel is. Hoe lossen we dat op? Zelf.
* Siddhattha Gotama (480-400 v. Chr.),
** Foyan Qingyuan 'Longmen' (1067-1120).
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.