2 november
Case
Yuanwu zei: “Het proberen te begrijpen met woorden lijkt op een vuile vod wassen met slijkwater. Maar geen woorden gebruiken om tot begrip te komen is als proberen een vierkanten wig in een rond gat steken. Als je niet een of ander idee gebruikt, heb je het al gemist. Maar als je ook maar enige strategie hebt, ben je er nog een bergpas van verwijderd.”
Kort
Geen plek om te landen. Waar zullen we dan op steunen?
Iets langer
Het zencliché is dat zen een weg is voorbij teksten en woorden. Dat heeft ervoor gezorgd dat mensen die zich graag 'zen' noemen graag zeggen dat ze geen uitstaans hebben met woordelijk onderricht. Want woorden staan toch maar op afstand van de realiteit. Dat kan dan wel zijn, maar zoiets zeggen of denken maakt ook gebruik van woorden. Zoals Yuanwu* zegt, kunnen we niet anders: we vertrekken altijd vanuit het een of ander idee. Ideeën hebben we toch, of we ze nu toegeven of niet. In de zen bekijken we die ideeën, maken we onderscheid tussen plausibele en onwaarschijnlijke ideeën, motiverende en demotiverende ideeën. En tegelijkertijd moeten we de ideeën die ons gidsen zien als eilandjes in een veel grotere zee van niet-weten. Elke strategie waarmee we aan onze zen beginnen moeten we uiteindelijk laten verpulveren in een strategievrije praktijk. Zo werkt het. Waar komen we dan op uit? Geen mens die ons dat kan vertellen.
* Yuanwu Keqin 'Foguo' (1063-1135).
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze notities zijn ook dagelijks te volgen op Bluesky.