3 januari
Case
Danxia vroeg Furong: “Wat is de ene zin die de wijzen sinds oudsher overdragen?”
Furong antwoordde: “Als je denkt dat het een zin is, begraaf je onze traditie.”
Bij deze woorden ervaarde Danxia een groot ontwaken.
(Denkoroku)
Kort
Alles herleiden tot één ding is een vorm van wereldvreemdheid.
Iets langer
Toen dit gesprek gevoerd werd, was het boeddhisme al anderhalf millennium oud. Er waren ontzettend veel boeddhistische teksten geschreven, die mekaar soms tegenspraken. Voor wie wil weten waar het boeddhisme nu eigenlijk echt voor staat, kan dat frustrerend zijn. Dat lijkt Danxia's* geval te zijn. Hij wil zo snel mogelijk de verlichting bereiken, en wil meteen doorstoten tot de ene kernachtige waarheid van het boeddhisme. Wat is dus de ene zin waar het allemaal om draait? Gelukkig geeft Furong** hem die zin niet. Want die bestaat niet.
We kunnen Furongs antwoord lezen als een opmerking dat het boeddhisme niet om woorden gaat, maar om woordeloze ervaringen. Zoals in meditatie. Maar er is ook een andere mogelijkheid. Misschien zegt Furong hier dat het onzinnig is om het boeddhisme in één zin samen te vatten, omdat er net zoveel waardevolle zinnen te rapen vallen. Waarom zou je daar dan maar één zin willen uitkiezen?
Danxia is te ongeduldig. Vandaag zou hij fan zijn geweest van memes op social media. Ook die doen graag alsof ze ons bestaan kunnen vatten in een one-liner. Maar alles in één zin samenvatten is een ondeugd die probeert te verkopen als superieure wijsheid. Maar al bij al kweekt het alleen maar intolerantie voor de meerkleurigheid van de wereld.
* Danxia Zichun (1064-1117).
** Furong Doaki (1043–1118).
(Voor de hele reeks, zie hier.)