26 januari
Case
"Een afgelegen plek is een plaats voor hemelse demonen."
(Dogen Kigen, Raihai Tokuzui)
Kort
Je kunt je niet terugtrekken uit de wereld. Maak daar dan ook geen zen-ideaal van.
Iets langer
Kluizenaars spreken tot de verbeelding. Ze lijken erin geslaagd te zijn zich te bevrijden van alle last en moeilijkheden waar wij nog wel mee te maken hebben.
Tijdelijke retraites kunnen natuurlijk heel erg waardevol zijn. Maar de echte reality-check zit altijd in de terugkeer. Om de eenvoudige reden dat je je niet echt uit de wereld kunt terugtrekken. Waar je ook bent, je bent fundamenteel verwikkeld in eindeloos veel relaties. Zen-verlichting gaat minder over verdwijnen dan over zorg dragen voor die relaties.
Dogens formulering 'een plaats voor hemelse demonen' doet denken aan een mooie uitspraak van de zestiende-eeuwse Franse filosoof Michel de Montaigne: “Mensen zijn geen engelen of beesten, maar het ongeluk wil dat als we een engel proberen te zijn, we als snel de beest uithangen.” Hopen op een engelachtig, probleemloos leventje is verleidelijk, maar verandert je in de praktijk in iets ellendigs. Mensen zijn relationele wezens. Verlichte mensen verlichten hun relaties.
Voor de hele reek, klik hier.