21 januari
Case
Een leerling vroeg aan Longya*: “Wat bereikten de grote meesters van het verleden met hun meditatie?”
Longya zei: “Het lijkt op een dief die een lege kamer binnendringt.”
(Shinji Shobogenzo)
Kort
Neen, hier staat niet dat er niets te rapen valt in zenmeditatie.
Iets langer
Ziedaar een clichébeeld van de zen. Verwachtingloos zitten. Niets bereiken. Zoals in cartoons, waarin een boeddhistisch monnik voor zijn verjaardag een lege doos krijgt; en hij blij uitroept: “Niets! Precies wat ik wilde!”
Maar zo lees ik dit stukje niet. Voor mij gaat het net over enthousiasme. Het is niet zo dat er geen resultaten zijn in meditatie. Maar tijdens onze meditatie houden we ons daar niet zo mee bezig. We geven ons helemaal aan de praktijk. We beginnen opnieuw. Soms zelfs verschillende keren per seconde. Het is heel intens. Zo intens als een dief die in een huis binnendringt. Hij weet dat, als hij betrapt wordt, het heel slecht voor hem kan uitdraaien. Alles staat op het spel. Zo doen we ook aan zenmeditatie. Gedreven én in het ongewisse over wat het volgende moment zal gebeuren.
Als de dief een lege kamer binnendringt, is de situatie plots heel anders. Er valt niets te stelen. Dus is hij ook geen dief. Zenmeditatie kan ons doen ontwaken uit een zelfbeeld dat denkt te moeten scoren, te moeten faken, te moeten stelen, om er te mogen zijn. Om plots te merken dat dat allemaal niet nodig is. We hoeven geen dieven te zijn. De hele kamer is opgeklaard. Ons hele gemoed ook. Er is plots zoveel plaats. Er is plots rust. Wat een verschil!
Zoals in die andere cartoon, waarin twee monniken zitten te mediteren. Plots zegt de ene bedroefd: "Niets is de moeite waard." Waarop de andere stralend antwoordt: "Ja, echt!"
* Longya Judun (834-923)
Voor de hele reeks, klik hier.
Deze reeks is ook te volgen op Bluesky