18 januari
Case
"Alles brandt. Wat betekent het dat alles brandt?"
(De Boeddha, Adittapariyaya Sutta)
Kort
Als onze zingeving en ons klimaat niet bij elkaar passen, moet onze zingeving zich aanpassen.
Iets langer
Dit zijn de eerste twee zinnen van een bekende toespraak van de Boeddha.* Door zo te beginnen deed hij zijn publiek geloven dat hij een praatje zou houden over vuurmystiek. Die was toen heel prestigieus in India. Volgens die mystiek kon je door vuuroffers te plengen in contact komen met de goden, één met hen worden, en een beter volgend leven scoren. De sacrale vuren moesten constant verzorgd worden, opdat ze niet zouden uitdoven.
In zijn toespraak draaide de Boeddha dat beeld binnenstebuiten. Hem ging het eerder om de inwendige vuren van onze verlangens, onze haat en onze verdwaasde gedachten, die onze wereld nodeloos in brand zetten. In plaats van ze gaande te houden, zouden we ze beter doven.
Terwijl ik dit stukje schrijf, staat in Los Angeles een gebied zo groot als het Brussels Gewest in brand. Wat betekent dat? Dat de klimaatopwarming volop aan de gang is. Niemand, ook niet de rijken en beroemden onder ons, zullen van de akelige gevolgen gespaard blijven. Dat is één betekenis.
Maar de branden betekenen ook dat dat we dringend toe zijn aan een fundamenteel ecologische zinvgeving. En laten we eerlijk zijn: daar zijn we nog niet in geslaagd. Misschien heeft het boeddhisme daarin iets te bieden. Maar dan alleen op voorwaarde dat we 'zen zijn' anders invullen dan als een beetje kalmer en geconcentreerder zijn. Of als één zijn met de kosmos. Want de kosmos zal het een worst wezen of we verbranden of niet.
* Siddhattha Gotama (480-400 v. Chr.)
Voor de hele reeks, zie hier.